Yediklerine toleransın var mı?

Bugüne kadar birçok test yaptırmış olabilirsiniz. Kimimiz alerji yüzünden kimimiz kilo veremediğimiz için kimimiz de farklı sağlık sorunları nedeniyle... YorkTest de aslında bu testlerden biri. İlk ortaya çıkması ise 2007 yılında oldu. Bu testi ilk duyduğumda ‘zayıflatan test’ olarak hatırlıyorum. Hatırladığım diğer şey ise sizden alınan bir damla kanın yurt dışına gitmesi ve orada besin intoleransınızın olduğu yiyeceklerin ortaya çıkarıldığıydı. Uzun zamandır hakkında çok konuşulmayan fakat yurt dışında birçok ünlü ismin zayıflamak için de kullandığı bu test tekrar gündeme geldi. Peki, bu testin diğer testlerden farkı neydi? Onu bu kadar özel kılan neydi? Testin Türkiye Resmi Distribütörü ve Asist Welness Center Yönetim Kurulu Başkanı Enver Güven’den pek çok bilgi öğrendik.

YorkTest’in diğer testlerden farkı nedir?
YorkTest, Gıda İntolerans Test alanında dünyada klinik çalışması olan tek test. Bu testin diğer testlerden farkı şu; çok ciddi bir klinik çalışma gerektiriyor. Yani herhangi bir hastanede kan veya idrardan yapılan testler gibi belli bir standart prosedüre göre yapılmıyor, dünyada kabul edilmiş standart bir protokolü yok. Dolayısıyla diğer testlerin sonuçlarıyla YorkTest’in sonuçları aynı çıkmıyor. Bunun anlamı aynı kişiye hem YorkTest hem de piyasadaki diğer testler yapıldığında, sonuçlar hiçbir şekilde birbirine yaklaşmıyor. Aslında bu testlerde doğru ve yanlışı ayırabilmek için ancak klinik çalışmak gerekiyor. Demek istediğim; örneğin sizde glüten, inek sütü intoleransı çıktı. Bu var mı yok mu nasıl anlaşılır? Belirli bir süre beslenmenizden bu ürünleri çıkarırsınız ve sonuç alırsanız testin sonuçları doğru diyebilirsiniz. Ama bu bir kişiyle yapılabilecek bir çalışma değil. YorkTest bunu 2007 yılında 18 ay süreyle 5286 kişi üzerinde denemiş. Önce semptomları olan kişileri ayırmış, testi yapmış, eliminasyon diyetini beslenme danışmanları kanalıyla takip ettirmiş ve sonunda sonuçları, iyileşmeleri orantılamış. Tüm bu sonuçlarla klinik çalışmayı tamamlamış ve bilimsel yayın olarak da yayınlamış. Tüm bu araştırmalardan sonra da Gıda Intolerans Testi dünyada meşhur olmuş. Tabii bu kadar popüler hale gelince birçok test de bunu takip etmiş ama bu testlerin hepsi klinik çalışmayı yapamaz çünkü bu çok maliyetli bir iş.

YorkTest toplam kaç gıda üzerinde çalışıyor?
Test, parmaktan alınan kanla birlikte kan antikorlarının gıdalardaki protein yapılarıyla olan reaksiyonunu ölçmeyi ve belli bir seviyenin üzerinde olanları intolere olarak göstermeyi amaçlıyor. YorkTest bunu 158 gıda üzerinden yapıyor ama dünya çapındaki altı gıdaya karşı intolere çıkarıyor. Gıda sayısı 30-40’larda olursa bu diyeti uygulamak mümkün değil. Dolayısıyla aktif olarak vücutta semptom yaratan gıdaları bulmak önemli. Testin bazı alt seviyeleri var, onun üzerinde olanları intolere olarak kabul ediyor. Yani vücutta semptom yaratabilecek halde görüyor. Yoğurda baktığınızda eğer altına ayran, cacık, yoğurtlu semizotu diye eklerseniz sayı çoğalıyor. Ama yoğurt deyip de diğerlerini bırakırsanız o zaman sayı daha sınırlı oluyor. Orada da işin sayısal, niceliksel kısmı daha önemli oluyor.

Bu test sonucunda sadece altı gıdaya olan intolerans mı çıkıyor?
Hayır, bu ortalaması. Bazılarında üç, bazılarında yedi çıkıyor, 8-10 çıkan da var ama çok ender.

Test sonuçları ne kadar sürede öğreniliyor?
YorkTest’in dünyada sadece İngiltere’nin York şehrinde laboratuvarı var. Burada parmaktan alınan kan, İngiltere’ye gönderiliyor. Sonuçlar 7-10 gün içerisinde sanal ortama düşüyor ve biz de e-mail yoluyla bunu iletiyoruz. Aslında yurt dışına giden her şey iyidir anlamını taşımaz. Test maliyeti İngiltere’de, dünyanın en meşhur laboratuvarında yapıldığında maliyeti de farklı oluyor. Dolayısıyla insanlar da Gıda Intolerans Testi piyasa araştırması yaptıklarında daha ucuz olan testi seçiyorlar. Fakat buradaki asıl sorun paranızın boşa gitmesinden çok, besin intoleransınız çıkan gıdaları beslenmenizden çıkarmanız. Bu da çok eziyetli bir süreç. Çünkü faydalı olan gıdaları da diyetinizden çıkarmanız gibi farklı sonuçları var.

Doğru olan testi nasıl anlayabiliriz?
Burada aslında iki şeyin altını çizmek gerekiyor. Hakikaten bir testin yurt dışına gitmesi önemli midir yoksa yurt içinde de yapılabilir mi? Evet, yapılabilir. Önemli olan testin bu konuya spesifik ve özenli çalışılan bir yerde yapılması. York Laboratuvarı  sadece Gıda İntolerans Testi yapan ve bununla uğraşan bir laboratuvar. İkincisi ise o testin yapıldığı laboratuvarın bu işle ilgili çalışmalar yapıyor olması ve kullandığı yöntemin de bilimsel olarak kanıtlanması gerekiyor. İşte bu da klinik çalışmaları getiriyor. Bu test dünyada klinik çalışma yapılmış tek test. Türkiye’nin çok güzel, çok gelişmiş laboratuvarları var ama bunlar genel laboratuvarlar. Hiçbiri Gıda İntolerans Testi’ne spesifik çalışan bir laboratuvar değil. Aradaki fark bu. Bu çok önemli.

Besin alerjisiyle besin intoleransı arasındaki fark ne?
Gıda alerjisi, tüketmiş olunan gıdalara karşı vücudun vermiş olduğu ani tepkidir. Alerjik olan biri, o gıdayı tükettiği zaman şiddetli ve ani reaksiyon gösterir. Yani daha yemek masasından kalkmadan ya da hemen sonra ciddi ve akut tepkiler gösterir. Hemen anlarsınız, kızarma, solunum problemleri, baygınlık hissi ve hatta ölümcül olabilenleri bile var. Gıda intoleransı ise antikorların reaksiyonuyla ölçülüyor. Kendi başınıza hangi gıdanın intolere olduğunu tespit etmeniz çok zor çünkü gecikmeli bir tepki. Yani hemen tükettiğiniz gün içerisinde bu tepkiyle karşılaşmazsınız.



Test nasıl yapılıyor?
YorkTest yaptırmak isteyenlerden önce parmağının ucundan kan alınıyor. Kanı isterseniz iş yerinizde isterseniz evinizde aldırabiliyorsunuz. Hemen sonrasında alınan kan, yurt dışına gönderiliyor. İngiltere’deki laboratuvarda test edilme süresi maksimum dört gün sürüyor ve Türkiye’ye gelmesi toplam bir haftayı buluyor. Çıkan rapor, elektronik ortamda paylaşılıyor.

Mutluluk için de gerekli
Huzursuzluğa, depresyona neden olan serotonin yani mutluluk hormonu denilen hormonun yüzde 80’i bağırsaklardan salgılanıyor. Spor fizyolojisi ve spor hekimi Dr. Mazhar Turan, “Eğer sizin bir gıda intoleransınız varsa, bağırsaklarınız şişmişse ve çalışmıyorsa doğal olarak mutsuz olabiliyorsunuz. Depresyon, astım veya sedef gibi birçok deri hastalığı, birçok romatizmal hastalık bir tarafıyla bağırsak ve gıda intoleransından kaynaklanıyor. Bu test sadece zayıflamak için değil sağlıklı yaşamın yolunu açan ya da sağlıklı yaşam için bireylerin neyi, nasıl tüketmesi gerektiğini planlayan bir test” diyor.

Hangi gıda ne kadar yenmiyor?
Testte intolere olan gıdalar 0-4 arasında şiddetlendirilerek gösteriliyor. 0-1 arası dikkat edilmesi gereken yiyecekler, yani bunları tamamen elimine etmeyin ama dikkatli tüketin anlamına geliyor. 1 intolerans sayılıyor, üç ay o gıdanın diyetten tamamen çıkarılması gerekiyor. 2, altı ay; 3, dokuz ay; 4, 12 ay diyoruz. Bu süreler de yine klinik çalışma sonuçlarına göre belirlenmiş. Diyelim ki mayaya 2 derece intoleransınız var, altı ay süreyle içerisinde maya bulunan hiçbir gıdayı tüketmemeniz gerekiyor. Test sonrasında mayasız n asıl beslenilir konusunda tavsiyeler alıyorsunuz. Örneğin ekmek yerine lavaş tavsiye ediliyor.



İntolerans kalıcı bir durum değil!
Örneğin şişkinlik sorununuz vardı, mayayı elimine ettiniz, şişkinlik sorununuz geçti. 21’inci günden itibaren azaldı ama altı ay yememeniz söylendi. Altı aydan sonra mayalı gıdaları diyetinize azar azar katmaya başlıyorsunuz ve tekrar şişkinlik problemi oluyor mu diye gözlemliyorsunuz. Olmuyorsa mayayı tamamen diyetinize katıyorsunuz. İkinci çıkan glütense, bunu da dokuz ay çıkarmanız gerekiyor. Dokuz ayı geçtikten sonra ufak ufak diyetinize katmaya başlıyorsunuz ama tekrar tüketmeye başladığınızda semptomlar geri gelirse beslenmenizden çıkarmaya devam ediyorsunuz. Gıda intoleransı kalıcı bir şey değil, bağırsak toleransının düzelmesiyle birlikte bundan tamamen kurtulabiliyorsunuz. Diyetin iyi uygulanması çok önemli fakat kompleks gıdalara dikkat etmek gerekiyor. Mesela inek sütü tüketmeyin denilince yoğurt, ayran, kefir tüketmeyebilirsiniz ama marketteki bazı gıdaların içinde inek sütü olabilir. Bu durumda iyi bir etiket okuyucusu olmanız da gerekiyor.