Evde tek başına

Yazı: Burçin Öztınaz

Çalışan annelerin ortak sorunu, çocuklarının nerede ve nasıl zaman geçireceği... Evet, okul sonrası oyun grupları, kurslar var ama çalışan anneler eve varana kadar yine bakıcı, anneanne ve babaanne desteği gerekebiliyor. Peki acaba artık çocuğunuz siz eve dönene kadar biraz olsun evde yalnız kalabilir mi? Bazı anneler bu konuda daha rahat ve cesaretli olurken bazıları için bu stres veren bir sürece dönüşebiliyor. Aynı şekilde bazı çocuklar da bu konuda istekli ve özgüvenli iken bazıları tedirgin olabiliyor. Üstelik “Çocuğum ne zaman evde tek başına kalabilir?” sorusunun “10 yaşından sonra”, “12 yaşına bastığı gün” gibi bir yanıtı da yok! Belirleyici etkenler, sayılardan çok güvenlik önlemleri ve çocuğun buna hazır olup olmaması...

Buna hazır mı?
Bunu anlamak için kendinize “Karnı acıktığında basit şeyler de olsa yiyecek hazırlayabiliyor mu?”, “Kapıyı açıp kilitleyebiliyor mu?”, “Kapıya gelen yabancılarla konuşmaması ve onlara evde yalnız olduğunu söylememesi gerektiği konusunda bilgili mi?”, “Acil durumlarda nasıl davranması gerektiğini, kimden nasıl yardım isteyeceğini biliyor mu?” gibi sorular sorabilirsiniz.

Cevap bulmanız gereken bir diğer soru: “Bu konuda istekli mi yoksa tedirgin mi?” Bu soruya yanıt bulmak için onunla evde yalnız kalma konusunu konuşmayı deneyebilir, endişeleri varsa hangi konularda olduğunu öğrenebilirsiniz. Sonrasında sıra markete, eczaneye, komşuya gitmek gibi kısa süreli denemeler yapmaya geliyor.

Bunları unutmayın!
• Anne-babasının ve hatta diğer aile üyelerinin telefon numarasını ezberletin. Acil durumda ulaşabileceği kişilerin numaralarını bir kağıda yazın.
• Yangın güvenliği hakkında bilgi verin.
• Evde yalnız olduğu konusunda kimseye bilgi vermemesi için onu uyarın.
• Acil durumda araması gereken numaraları ezberlemesini sağlayın.
Acil Servis (Ambulans): 112
Yangın İhbar: 110
Polis İmdat: 155
Jandarma İmdat: 156
Elektrik Arıza: 186
Sağlık Danışma: 184

Ne zaman eve döneceğiniz konusunda onu bilgilendirin. Çocuğunuzun zaman algısı sizinkinden farklı olabilir. Bu yüzden evden uzakta olacağınız zamanı çocuğunuz anlayacağı şekilde (örneğin saat kurarak) anlatın.

İyi haber!
Neyse ki artık akıllı telefonlar var ve bu biraz olsun endişenizi azaltabilir. Cep telefonu ile ona istediğiniz an ulaşabilir hatta Funa veya Life 360 gibi konum takip uygulamaları sayesinde birbirinizi takip edebilirsiniz. Internete bağlı güvenlik kamerası kurulumları da bu konuda işinize yarayabilir.



Uzmanlar ne diyor?
Annenin kaygısı çocuğa geçebiliyor
Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Yrd. Doç. Arzu Önal Sönmez şunları söylüyor: “İlkokul öncesi çocukların evde yalnız kalması uygun olmamakla birlikte, daha büyük çocuklarda olgunluk düzeylerine göre değerlendirilmelidir. Her çocuğun olgunluk ve yalnız kalabilme kapasitesi aynı olmayabilir. Bu konuda çocukları zorlamak, anlaşılmadıklarını düşünmelerine neden olabilir. Annelerin kaygılı olması durumu ise çocuklara geçebilen bir durum. Yani anne zaten evde bırakmak konusunda kaygılı ve emin değil ise çocuk da bu konuda isteksizleşir. Öncelikle annenin kaygılarını yenmesi gerekiyor.”

Kaç yaşında olduğu belirleyici olmalı
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Özgür Öner, okul öncesi ve yedi yaşından küçük dönemde çocukların hiçbir zaman ve hiçbir süre için evde yalnız bırakılmaması gerektiğini vurguluyor. İngiliz Ulusal Çocuklara Yönelik Şiddeti Önleme Derneği’ne göre, 12 yaşından önce çocukların çoğu evde uzun sürelerle yalnız kalabilecek olgunlukta değil. 8-10 yaş çocukların gündüz 1.5 saatten fazla evde yalnız kalmaları önerilmiyor. 16 yaşından küçük çocukların gece yalnız kalması da uygun bulunmuyor.

Çocuğun evde yalnız kalma fikrinden ne kadar rahatsızlık duyacağı da çocuğun sadece yaşına bağlı değil ve duygusal gelişimine ve uyum sağlama becerisine göre değişiyor. Evde anne-baba varken sorumluluklarını yerine getirmeyen bir çocuğun onlar yokken gerekli şekilde davranması daha da zor oluyor. Evde yalnız kalamayacağını düşünen çocukların yaşı ne olursa olsun bu hissi kazanmadan yalnız bırakılmaması gerekiyor.

Prof. Dr. Öner, “Çocuğu uzun süre yalnız bırakabilmek için çocuğun kendisine yiyecek/içecek hazırlayabilmesi, normalde gün içerisinde verdiğiniz yönergeleri iyi izlemesi, elektrik kesintisi veya diğer beklenmeyen durumlarda ne yapabileceğini bilmesi, telefon veya kapı çalarsa nasıl davranacağını kestirebilmesi, eğer bir sıkıntı olursa yetişkinlere ulaşabilmeyi başarması gerekiyor.

Eğer evde birden çok çocuk varsa, ciddi bir durumda hangisinin karar vereceği önceden belirlenmeli. Yeterli derecede olgun olmayan çocuklardan, kendilerinden küçük kardeşlerine göz kulak olmaları beklenmemeli” diyor.

Eğer bir çocuk evde yalnız kalamayacağını söylüyorsa, ‘korkusu ile yüzleşsin’ diye düşünmek sorunu çözmüyor. Çocuğun tam olarak neden çekindiğinin anlaşılması ve buna göre bir yöntem geliştirilmesi gerekiyor. Yeterli beceriyi ve olgunluğu gösteremeyen çocukları zorlamak da iyi sonuç vermiyor.

Prof. Dr. Öner, çocuk bu konuda yeterli olgunlukta olduğunu ispatladığı halde anne-babanın evhamları devam ediyorsa kendi endişelerinin kaynağı ile ilgili düşünmelerini ve gerekirse yardım almalarını öneriyor.