Deprem korkusu nasıl yenilir? İşte deprem korkusu ile başa çıkmanın yolları

Deprem, doğası gereği öngörülemez ve yıkıcı olabildiği için ona dair belli bir düzeyde korku doğaldır. Hatta bu korku, kişinin önlem almasına, bilinçli davranmasına ve hayatta kalma şansını artırmasına yardımcı olur. Ancak bazen bu korku o kadar yüksek bir seviyeye ulaşırki kişinin gündelik hayatını olumsuz etkilemeye başlar. İşte bu noktada korku işlevselliği bozmaya başladığında artık anormal olarak kabul edilir.  Uzman Klinik Psikolog Kaan Üçyıldız deprem korkusuna dair merak edilenleri anlattı. 

Deprem Korkusu (Seismophobia) Nedir?

Deprem korkusu bir diğer adıyla “seismophobia” kişinin depreme karşı duyduğu aşırı ve sürekli korku hali olarak ifade edilebilir. Sıradan bir tedirginlik ya da gerginlik haliyle karıştırılmamalıdır. Seismophobia, kişinin günlük yaşamını, işlevselliğini ve psikolojik dengesini bozacak düzeyde bir kaygı halidir. Özellikle sık deprem yaşayan bölgelerde, bu korku zamanla travma sonrası stres bozukluğuna (TSSB) da dönüşebilir.

Deprem Korkusu Belirtileri Nelerdir?

Deprem korkusu olan bireylerde şu belirtiler sık görülür:

•  Uyku bozuklukları (kabuslar, uykudan sıçrayarak uyanma)
•  Sarsıntı hissi olmadan deprem oluyormuş gibi algılamak
•  Depreme dair haber, ses ya da titreşimlere karşı aşırı duyarlılık
•  Evden çıkmak istememe ya da sürekli açık alanlarda kalma isteği
•  Kalp çarpıntısı, terleme, titreme gibi fiziksel anksiyete belirtileri
• Sürekli bir “şimdi deprem olacak” beklentisi içinde olma hali olarak sıralanabilir.

Deprem Korkusu Neden Olur?

Bu korkunun temelinde, bireyin kontrolünü tamamen kaybettiği bir doğa olayı karşısında duyduğu çaresizlik yer alır. Geçmişte ağır bir deprem yaşamış ya da tanık olmuş bireylerde daha sık görülür. Medyada sık sık deprem görüntülerine maruz kalmak, ailesel kaygı modelleri, toplumsal travmalar ve çocuklukta yaşanan ayrılma anksiyetesi gibi faktörler de bu korkuyu tetikleyebilir.

Deprem Stresinin Vücuda Etkisi Nedir?

Deprem sonrası yaşanan yoğun stres, vücutta “savaş ya da kaç” sistemini aktive eder. Bu durum uzun sürdüğünde kronik stres haline gelir. Kortizol seviyesi yükselir, bağışıklık sistemi baskılanır, kalp-damar sağlığı bozulabilir. Uyku düzeni, sindirim sistemi, hatta cilt sağlığı bile bu durumdan etkilenebilir. Sürekli stres hali, bireyin hem psikolojik hem de fiziksel sağlığını tehdit eder.

Deprem Stresi Durumunda Hangi Psikolojik Problemler Ortaya Çıkar?

Deprem sonrası kronik stres yaşayan bireylerde psikolojik olarak en sık görülen problemler:

•  Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
• Anksiyete bozuklukları
• Majör depresyon
• Panik bozukluk
• Psikosomatik hastalıklar (baş ağrısı, mide problemleri, çarpıntı)
• Uyku bozuklukları
• Agorafobi (açık alan korkusu)

Deprem Korkusu Tanısı Nasıl Konulur?

Kişinin depremle ilgili yaşadığı düşünceler, duygular, davranışlar ve fiziksel tepkileri değerlendirilir. Gerekirse anksiyete ve travma testleri uygulanabilir. Bu korkunun günlük yaşamı ne kadar etkilediği en kritik tanı kriteridir.

Deprem Korkusu Tedavisi Nasıldır?

Tedavi sürecinde en etkili yöntem, bilişsel davranışçı terapi (BDT)’dir. Bu terapi ile kişi, felaketleştirme düşüncelerini tanır ve yeniden yapılandırır. Maruz bırakma terapileri ile kontrollü bir şekilde depremle ilgili korkularla yüzleştirilir. Travma varsa EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi oldukça başarılı sonuçlar verir. Gerekli durumlarda, psikiyatrist desteğiyle ilaç tedavileri de uygulanabilir.

Deprem Korkusu Nasıl Geçer?

Bu korku kendi kendine geçmeyebilir. Ancak uygun terapi yöntemleriyle, bireyin yaşadığı korku kontrol altına alınabilir. Kişi, güvenliğe odaklı ama felaketleştirici olmayan bir düşünce sistemini geliştirdikçe kaygı düzeyi azalır. Bilinçli farkındalık egzersizleri, nefes teknikleri ve stresle baş etme becerileri de süreci destekler.

Çocuklarda Deprem Korkusu ile Nasıl Baş Edilir?

Çocuklar, yetişkinlerin duygusal durumlarından çok etkilenir. Bu nedenle ilk adım, ebeveynin kendi kaygısını yönetebilmesidir. Çocukla açık, dürüst ama yaşına uygun bir dille konuşmak önemlidir.

• Rutinlere sadık kalmak
• Güvenli alanlar oluşturmak
•  Deprem anında ne yapacağını öğretmek (tatbikatlar dahil)
• Oyun terapisi ve resim gibi yaratıcı yollarla duygularını ifade etmesine izin vermek

Bu süreçte profesyonel destek almak, çocuğun ileride kalıcı bir fobi geliştirmesini engelleyebilir.

Unutulmamalıdır ki; korku sizi önlem almaya itiyorsa normaldir. Ancak korku sizi yaşamdan alıkoyuyorsa anormaldir ve destek gerektirir.