Heimlich manevrası nasıl yapılır? Bebeklerde farklı mıdır?
Hayat kurtaran bir teknik olan heimlich manevrası, acil durumlarda boğulma tehlikesi yaşayan insanlara uygulanır ve bu yöntemle soluk borusuna sıkışan cisimlerin çıkarılması hedeflenir.
Heimlich manevrası ABD’li hekim Henry Heimlich tarafından 1970’lerde tanımlanmıştır. Bu manevra ile solunum yoluna kaçan yabancı cisimlerin çıkartılması ve hastanın hayatının kurtarılması amaçlanır. Peki, kimlere uygulanabilir? Heimlich manevrası yaparken nelere dikkat edilmelidir? Bebeklere yapılabilir mi? İstanbul Bilgi Üniversitesi Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü Öğretim Görevlisi Özge Çelen, heimlich manevrası hakkında merak edilen soruları yanıtlıyor.
Heimlich manevrası nedir, hangi durumlarda kimlere uygulanır?
Yabancı bir cismin kişinin nefes borusunu tıkaması sonucunda boğulan kişiye yapılan ilk yardım müdahalesine heimlich manevrası denmektedir. Bu manevra nefes alamayan, konuşamayan, kesik kesik öksürdükten sonra ses çıkaramayan her bireye uygulanabilir.
Heimlich manevrası sırasında nelere dikkat edilmeli, nelerden kaçınılmalıdır?
Heimlich manevrası sırasında dikkat edilmesi gereken ilk durum doğru bir pozisyonda durmaktır. Kişinin arkasına geçilir ve öne eğilmesi sağlanır. Bel bölgesinden kavrayarak bir el diyaframın hemen altına yani kaburgaların bittiği alanla göbek deliğinin arasına yumruk yapacak şekilde yerleştirilir, diğer el ile bu yumruk kavranır. Dikkat edilecek bir diğer aşama hızlı ve yukarı doğru kuvvetli basınç uygulayarak göğüs kafesini yukarı doğru itmek ve diyaframı sıkıştırmaktır. Tıkanıklık giderilene kadar bu basınç uygulamaya devam edilir. Kişi nefes almaya başlamaz ve bilinci kapanırsa düz bir zemine yavaşça yatırılarak kafasını bir yere vurması engellenir ve 112 aranarak acil yardım çağrısı aktive edilmelidir.
Bu uygulamaları yaparken kaçınılması gereken en önemli noktalar, kişinin boğazına vurulmamalı veya asla ağzına parmak sokulmamalıdır. Bu durum tıkanıklığın daha da kötüye gitmesine neden olabilir. Uygulamaları yaparken aşırı güç uygulamaktan kaçınılmalıdır, kaburgalar kırılarak iç organ yaralanmalarına sebep olunabilir. Ancak en önemli şey müdahaleyi yapmakta gecikilmemelidir. Kazanılan her saniye hayat kurtarmayı sağlayacaktır.
Heimlich manevrası hangi yaş gruplarına uygulanır?
Heimlich manevrası 1 yaşından büyük çocuklara ve yetişkinlere uygulanır. 1 yaşından küçükler, bebek olarak adlandırılır ve onlara yapılacak müdahale yöntemi farklıdır.
Bebeklerde heimlich ve yetişkinlerde heimlich manevrasında farklılıklar var mı?
Evet, bebeklerde ve yetişkinlerde heimlich manevrasını uygularken önemli farklılıklar vardır. Yetişkinlerde yukarıda da anlattığım gibi kişinin arkasına geçilir, bir el belden kavranarak kaburgaların bittiği alanla göbek deliğinin ortasına yumruk yaparak yerleştirilir. Diğer el ile yumruk kavranarak hızlı ve yukarıya doğru kuvvetli basınç uygulanır. Bu uygulamaya tıkanıklık gidene kadar ya da kişinin bilinci kapanana kadar tekrar edilir.
Bebekler ise baş, boyun, gövde ekseni bozulmadan ilk yardımı yapacak kişinin kolunun üzerine ters yatırılır, başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak tutulur ve yüzüstü pozisyonda başı aşağıda kalacak şekilde eğilir. Beş kez el bileğinin içi ile bebeğin sırtına yani iki kürek kemiğinin arasına hafifçe vurulur. Beş kez sırta vurduktan sonra diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir. Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır. Çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak şekilde sırtüstü tutulur. Beş kez işaret ve orta parmak yan yana tutularak iki parmakla göğüs kemiğinin üzerine bası uygulanır. Cisim çıkana kadar ya da bebeğin bilinci kapanana kadar uygulamaya beş sırta vuru, beş göğüs basısı olacak şekilde devam edilir.
Kişinin yalnız olduğu durumlarda heimlich manevrası uygulanabilir mi? Uygulanabilirse nasıl?
Tabi, kişinin yalnız olduğu durumlarda da heimlich manevrası uygulanabilir. Bu durum hayati önem taşımaktadır. Kişi sert bir yüzeye yaslanmalıdır. Bu durum, manevrayı uygularken destek sağlayacaktır. Bir el yumruk yapılır ve göbek deliği ile kaburgaların bittiği alan arasına yerleştirilir. Diğer elinizle yumruk kavranarak parmaklar birbirine kenetlenir. Yumruğunuz içeri ve yukarı doğru, diyaframa doğru kuvvetlice bastırılır. Bu hareket, yabancı cisim çıkana veya nefes almaya başlayana kadar tekrarlanır.
Heimlich manevrası ne zaman uygulanmaz?
Heimlich manevrası, bilinçsiz kişilere uygulanmaz. Bilinçsiz kişilerde 112’yi arayarak ambulans çağırmak ve kişiye temel yaşam desteği (CPR) uygulamak gerekir.
Heimlich manevrasının işe yaramadığı durumlarda ne yapılabilir?
En önemlisi panik yapmayın, sakin olun ve 112’yi arayarak ambulans ekiplerini olay yerine çağırın. Yabancı cisim çıkana veya kişinin bilinci kapanana kadar pes etmeyin. Ambulans gelene kadar kişinin nefes almasını ve kalp atışlarını kontrol etmeye devam edin. Ambulans ekibi gelene kadar bilinci kapanırsa temel yaşam desteği (CPR) uygulamaya başlayın.
