Hormon testi nedir, nasıl yapılır? Hormon testi aç karnına mı yapılır? 8 soruda hormon testine dair merak edilenler

Hormon testi, genellikle kadın hastalıkları için istenen bir test olsa da çeşitli nedenlerden dolayı kan tetkikleri yöntemi ile birlikte yapılan test çeşidi. Hastalıkların teşhisi için ilk adım olarak kabul edilen hormon testinin ne olduğunu çoğu kişi merak ediyor. Hormon testi nedir, nasıl yapılır? Hormon testi aç karnına mı yapılır? Hormon bozuklukları nasıl tedavi edilir? Bodrum Amerikan Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Op. Dr. G. Ece Aksakal Yazar anlattı...

Hormon testi nedir?

Hormonlar endokrin bezler tarafından üretilen yakın ya da uzak yerleşimli hedef hücrelerinde bazı işlevlerin oluşmasını ve düzenlenmesini sağlayan kimyasal mesaj taşıyıcılarıdır. Genellikle hormonlar kan akımıyla uzak noktalara taşınır ve hücresel iletişimi sağlayarak hedef hücreler üzerinde etkili olurlar. Bazı hormonlar ise, lokal olarak komşu (parakrin etki) ya da yakın hücreler arası ve bazen de salgılandığı (otokrin) hücrede iletişimi sağlar. Hormon testi; vücuttaki hormon miktarlarını öğrenme amacıyla yapılan bir laboratuvar testidir.  Başta idrar ve kan olmak üzere çeşitli vücut sıvılarının analizi ile yapılır.

Hormon testi neden yapılır?

Kan dolaşımındaki hormonların seviyesi ideal olmalıdır. Fazlalık ya da eksiklik olduğunda hormonların etki ettiği mekanizmalar aksar ve bunun sonucunda çeşitli hastalıklar meydana gelir. Meydana gelen hastalığın hangi hormondaki dengesizlikten kaynaklandığı da bu testlerle tespit edilir. Hormon testlerine ihtiyaç duyulan hastalıklar arasında; diyabete sebep olan kronik hastalıklar, kemik erimesi, hipertiroidi ve hipotiroidi gibi tiroid fonksiyon bozuklukları ile seyreden hastalıklar, Conn sendromu, cushing ve akromegali gibi endokrin sistemini ilgilendiren hastalıklar olduğu gibi bunun yanı sıra özellikle kadınlarda hormon testinin yapılmasına neden olan bazı özel durumlar da vardır. Bunlara örnek olarak da düzensiz adet kanaması, menopoz, memeden süt gelmesi, olağan dışı tüylenme, saç dökülmesi, akne oluşumu, gebelik tanısının konulması gösterilmektedir.

Hormon testi nasıl yapılır?

Hormonlar çok farklı yapıda ve kimyasal özellikte olabilirler. Hormonların değerleri birbirinden bağımsız olarak ölçülür. Testlerde farklı ölçüm yöntemi ve şekli tercih edilse bile bir tüpte alınan kan örneği üzerinden analiz yapılır. Bir hastalık ile ilgili tanı koymak için ilgili hormonu yeterli düzeyde içeren kan örneğindeki hormon seviyesinin tespit edilmesi yeterlidir. Test sırasında kullanılan tek sıvı kan değildir. Kan yerine, söz konusu organa bağlı metabolik faaliyetler sonucunda ortaya çıkan maddelerin içerisindeki değerlere bakılır. Bu maddeleri önemli miktarda barındıran sıvı ise idrardır. Örneğin; böbrek üstü bezine ait bir hormon olan kortizolun doğru bir şekilde ölçülebilmesi için idrar örneği kullanılır. Aynı şekilde adrenalin hormonu için de idrardaki metanefrin düzeyine bakılır. 

Reglken hormon testi nasıl yapılır? Kaçıncı günü yapılır?

Yumurtalık rezerv testleri arasında bakılan FSH, LH ve E2 hormon düzeyleri siklus içerisinde ve sikluslar arasında değişkenlik gösterir. Bu nedenle erken foliküler faz dediğimiz siklusun 2-4. günleri ölçüm için en uygun günlerdir. Ancak yumurtalık rezervini göstermede etkin bir başka hormon olan AMH seviyesi siklus içerisinde ve sikluslar arasında daha az değişkenlik gösterdiği için adet döneminden bağımsız bakılabilir.

Hormon testi vermeden önce nelere dikkat edilmeli?

Hormonlar çeşitli faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterdiği için testin yapılacağı zaman doğru bir şekilde tespit edilmelidir. Hormon düzeyini geçici olarak etkileyen bir unsurun bulunduğu dönemlerde test yapmak hatalı sonuçlar almaya sebep olabilir.  Test öncesi dikkat edilecekler, verilecek örneğin türüne göre farklılık gösterir. Kan ve idrar değerlerini etkileyen farklı faktörler vardır. Hormon testi için idrar örneği vermeniz gerektiğinde sabah ilk idrarınızı tuvalete yapmalısınız. Kanda bakılan testler için en uygun zaman genellikle biyolojik ritimle alakalı olarak sabah saatleridir. Gün içerisindeki biyolojik değişiklikler hormon düzeylerini doğrudan etkileyebilir. Hormonal dengeleri etkileyen önemli faktörlerden biri de fiziksel aktivitelerdir. Bu nedenle kan vermeden önceki süreçte fiziksel aktiviteler rutin düzenden şaşmamalıdır. 

Hormon testleri aç karnına mı yapılır?

Kan vermeye aç olarak gidip gitmemeniz alınacak olan hormon testine göre değişkenlik gösterir. Aç olarak verilmesi gereken TSH, PRL gibi hormon testlerinin varlığının yanı sıra FSH, LH, E2 gibi hormon testleri açlıktan bağımsızdır. Eğer doktorunuz aç olarak gitmeniz gerektiğini söylerse, bu açlığın süresi de çok önemlidir. Kan vermeden önce en az 10 – 12 saat kadar aç kalınmalı. Fakat bu açlık süresinin 16 saatten uzun olmamasına da dikkat göstermek gerekiyor. Aç kalınacak süre boyunca sigara da içilmemeli.

Hormon testinde hangi değerlere bakılır?

Özellikle kadınların hormonal bozukluklarını değerlendirmek için hipofiz bezinden salgılanan hormonlara TSH, FSH, PRL, LH ve overlerden salgılanan östrojen, testosteron ve tiroid bezinde üretilen tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) gibi hormonların değerlerine bakılır. Hipofiz bezi, vücuttaki endokrin yani hormon sisteminin düzenlenmesi ile görevlidir.Hipofiz bezinden salgılanan diğer hormonlar; GH (Büyüme Hormonu), ACTH, ADH’dır. Böbrek üstü bezleri de hormon üretir bunlara da örnek ACTH, androjen, adrenalin, noradrenalin, kortizol, aldosteron’dur.

Hormon bozuklukları nasıl tedavi edilir?

Tedavi hormon testi sonuçlarına bağlı olarak belirlenir. Test sonuçlarında bir hastalık tanısı konduysa o tanıya özel tedavilere başvurulur. Ciddi oranda azalan hormon değerleri için ağız ya da enjeksiyon yoluyla hormon replasman tedavisi düzenlenir. Artış durumu varsa ve ilaç tedavisi yeterli olmuyorsa ilgili hormonun aşırı miktarda üretilmesine sebep olan organın bir kısmı ya da tamamı cerrahi yöntemle vücuttan alınabilir. Bu durumların haricinde gebe kalmak isteyen hastaların tüp bebek tedavisi sırasında da yumurta geliştirme aşamasında hormon tedavisi uygulanmaktadır.

SağlıkTSH hormonu hakkında her şey: TSH hormon testi sonrası yükseklik düşüklük, ideal değerler, Hipertiroidi ve Hipotiroidi belirtileri