Yediklerinizi zor mu yutuyorsunuz? Disfaji (yutma güçlüğü) neden olur?

Yutkunduğunuzda birçok kas birlikte çalışır ve bu süreçte zorluk yaşandığında buna disfaji denir, kısaca yutma problemleri olarak bilinir. Bu durum, yiyecekleri çiğneme ve yutmada ağrıya veya başka zorluklara neden olabilir. Yutma sorunlarının nedenlerini öğrenelim.

DİSFAJİ NEDİR?

Disfaji, yutma güçlüğünü ifade eden tıbbi bir terimdir. Ağız, boğaz veya yemek borusu da dahil olmak üzere yutma sürecinin herhangi bir aşamasındaki sorunları içerebilir. Disfajisi olan bireyler çiğnemeyi, yemeği ağzın arkasına götürmeyi veya yutmayı zor bulabilirler; bu da ağrı, öksürük veya yemeğin sıkışma hissi gibi çeşitli semptomlara yol açabilir. Disfaji, nörolojik durumlar, kas bozuklukları, yapısal sorunlar veya altta yatan diğer sağlık sorunları gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir.

DİSFAJİ BELİRTİLERİ

• Yutma güçlüğü
• Çiğneme sorunları
• Yemek yerken ağrı ve rahatsızlık
• Yiyeceklerde sık sık boğulma
• Yiyeceklerin geri gelmesi (yetersizlik)
• Ses kısıklığı veya ses değişiklikleri
• İstenmeyen kilo kaybı
• Tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları
• Mide yanması veya göğüs ağrısı
• Salya akması
• Tükenmişlik

Bu semptomların erken tanınması, durumun ilk aşamalarında iyileşmesine yardımcı olabilir.

DİSFAJİYE NE SEBEP OLUR?

Disfaji veya yutma güçlüğü çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Gastroenteroloji uzmanı Dr. Amit Miglani şunları söylüyor: "Disfaji, orofaringeal veya 'yüksek' disfaji olarak adlandırılan ağız veya boğazdaki sorunlardan ve ayrıca gıdanın ağızdan mideye taşınmasından sorumlu tüp olan yemek borusuyla ilgili komplikasyonlardan kaynaklanabilir. Sorun ağızda veya boğazda meydana geldiğinde, orofaringeal disfaji olarak kategorize edilirken, yemek borusundaki zorluklar özofagus veya 'düşük' disfaji olarak adlandırılır.

DİSFAJİNİN 8 YAYGIN NEDENİ

1. Nörolojik durumlar

Parkinson hastalığı: Parkinson hastalığı da dahil olmak üzere ilerleyici nörolojik bozukluklar, yutmaktan sorumlu kasları ve sinirleri etkileyerek disfajiye neden olabilir.
Demans: Hafıza kaybı ve bilişsel gerileme yaşayan kişiler de çiğneme ve yutmada zorluk yaşayabilirler.
Serebral palsi: Disfaji, kişinin bu durumla doğduğu gelişimsel bir bozukluk olan serebral palsinin sık görülen bir komplikasyonudur. Bu durumda insanlar yemek yemeyi zor bulabilirler.
İnme: “Yutmayı kontrol eden beyin bölgelerinin hasar görmesi disfajiye yol açabilir. Felçten kurtulanlar yutmayla ilgili kasları koordine etmekte zorluk yaşayabilirler" diyor Dr Miglani.

2. Kas bozuklukları

Myastenia gravis: Bu otoimmün bozukluk, yutmayla ilgili olanlar da dahil olmak üzere kasları zayıflatır ve gıdanın yemek borusundan geçmesinde zorluklara yol açar.
Kas distrofisi: Genetik kas bozuklukları, yutma için kullanılan kasların gücünü ve koordinasyonunu bozabilir.
Miyozit: Boğazınızda ve yemek borunuzda kas zayıflığına neden olan ve yutmayı zorlaştıran bir otoimmün hastalıktır.

3. Yapısal sorunlar

Tümörler: Boğaz veya yemek borusundaki hem iyi huylu hem de kötü huylu tümörler gıdanın geçişini engelleyebilir.
Özofagus darlıkları: Genellikle kronik inflamasyonun veya gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) gibi durumların bir sonucu olan skar dokusu nedeniyle yemek borusunun daralması, yutma güçlüğüne neden olabilir.
Eozinofilik özofajit: Yemek borusunda iltihaplanmaya neden olan ve potansiyel olarak yutma güçlüğüne yol açan alerjik bir reaksiyon.

4. İlaçlar

Bazı ilaçlar, özellikle de ağız kuruluğuna neden olan veya kas fonksiyonunu etkileyenler disfajiye katkıda bulunabilir.

5. Psikolojik faktörler

Fagofobi olarak bilinen yutmayla ilgili kaygı veya korku, görünürde fiziksel nedenler olmasa bile fonksiyonel disfajiye neden olabilir.

6. Enfeksiyonlar

Pamukçuk, strep boğaz (bakteriyel bademcikler) veya boğazı etkileyen diğer enfeksiyonlar gibi durumlar, geçici disfajiye yol açan ağrı ve iltihaplanmaya neden olabilir.

7. Radyasyon tedavisi

Baş ve boyun kanserlerinin radyasyon tedavisini içeren tedavisi, boğazdaki dokulara zarar vererek yutma sorunlarına neden olabilir.

8. Yaşa bağlı değişiklikler

Yaşlanma disfajiye neden olmasa da önemli bir faktördür. Yaşlandıkça boğaz kaslarında ve dokularında meydana gelen değişiklikler yutma güçlüğüne katkıda bulunabilir.