İnfodemi nedir? Ruh sağlığımızı nasıl koruruz?

Mart ayından itibaren başlayan yeni tip koronavirüs yani Covid-19’la ilgili hayatımıza giren pandemi kelimesinin yanında infodemi kelimesiyle de tanıştık. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/WHO) tarafından virüs üzerindeki dezenformasyon yayılımlarını tanımlamak için kullanılan bu terim, asılsız bilgi ve haberlerin toplumda korku ve paniğe yol açarak, var olan salgının yönetimini zorlaştırması anlamına geliyor. Dezenfermasyon yani yanlış veya doğruluğu olmayan ve kasıtlı olarak yayılan bilgiler hepimizde bir korku filminin içinde yaşıyoruz hissi uyandırıyor. Felaket senaryoları zihnimizdeki korku seviyesini sürekli yükseltiyor ve ruh sağlığımızı tehdit ediyor. Şüphe seviyemiz en üst seviyede. Çünkü korkuyor, endişeleniyor ve panik oluyoruz. Peki bu durumda ruh sağlığımızı korumak için nasıl bir yol izlemeliyiz?

MÜCADELE İSTİYOR

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/WHO) mart sonunda dezenformasyonla mücadele için bir ekip kurduğunu açıkladı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ise kısa süre önce yaptığı açıklamada infodemi ile ilgili bir kampanya başlattıklarını belirtti. “Dünyada milyonlarca insan Covid-19’un olmadığı ya da bir mucize tedavinin bulunduğu ya da virüsün insanlığı yok etmek ya da kar etmek için bir komplo sonucu ortaya çıktığı şeklinde tehlikeli iddialara maruz kalıyor. Sanal ortamların yalan, korku ve nefret söylemlerine ortam hazırlamaması gerekir. Yanlış bilgi sanal ortamlarda kişiden kişiye yayılır. Bu yanlışların karşısında olmak için ‘doğrulanmış’, ‘onaylı’ anlamlarını taşıyan ‘verified’ sloganı ile bir mücadele çağrısı başlattık” dedi.

İNFODEMİ İLE MÜCADELEDEKİ YOL HARİTASI

Asılsız bilgilerden ve komplo teorilerinden nasıl uzak durabiliriz? Bu durumda yapmamız gereken en önemli şey, içeriklerin kimler tarafından yayıldığına dikkat etmemiz. Sosyal medyada yer alan haberlerinin doğruluğunu öğrenmemiz ve kaynağına ulaşamadığımız haberlere güvenmemiz. Bilimsel kurumların açıklamalarını yani bilimsel kanıtları kabul etmemiz. Stres seviyemizi kontrol altında tutmak için bu bilgilerden belli süre de olsa uzaklaşmamız. Çünkü uzmanlar infodeminin en büyük etkisinin zihnimizi gereksiz ve zararlı şekilde meşgul etmesi ve gerçek soruna odaklanmamızı zorlaştırması olarak nitelendiriyor. Memorial Şişli Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uzman Klinik Psikolog Gizem Mine Çölümlü; “Yeni yaşam koşullarına adapte olmaya çalışmak, kişide stres başta olmak üzere birçok farklı tepkiye neden olabilir. Sıklıkla da esas sorun yaratan stres değil; stresle baş etmek için kullanılan sağlıksız ve kişinin kendine zarar verici davranış kalıpları olmasıdır. Salgın hastalık anksiyetesini psikolojik bir krize dönüştürmek, olağan ve iyi yöndeki yaşam akışını da engelleyebilir” diyor.

TOPLUM PSİKOLOJİSİ OLUMSUZ ETKİLENİYOR

Salgın hastalık anksiyetesini, psikolojik krize dönüştüren ve virüsten daha tehlikeli bir diğer salgın da infodemi. Uzman Klinik Psikolog Gizem Mine Çölümlü, güvenilir ve bilimsel kaynaklara itibar etmenin infodemi salgını ile mücadelede en önemli adım olduğunun altını çiziyor. Virüsün bulaşmaması için alınan önlemler kadar, ruh sağlığının koruması için infodemi konusunda alınacak tedbirler de önemli.

“NARSİSTİK VE OBSESİF DEFANSLAR ÇOK SIK GÖRÜLÜYOR”

Uzman Klinik Psikolog Gizem Mine Çölümlü, koronavirüsten korunmak için hepimizin bir takım savunma mekanizmaları yani defanslar geliştirdiğini, en sık görülen savunma mekanizmaları arasında ise ‘bana bir şey olmaz’ yaklaşımı ile narsistik defans, ‘paraya dokunduktan sonra beş kez elimi yıkayıp, üç kez dezenfekte ediyorum, 10 kez evi siliyorum’ gibi söylemlerle ifade edilen; obsesif defans gibi tabloların bulunduğunu belirtiyor. “Koronavirüsten korunma konusunda uyulması gereken hijyen kuralları çok önemli. Hiç önlem almamak kadar hayatın merkezine bu tedbirleri koymak ve aşırıya kaçmak da doğru değil. Elbette herkesin ortak paydası, mevcut virüsün beden, zihin, ruh temasını alt etmek ve sürece uyum sağlayabilmek. Ancak her insanın iç gerçeklik, yaşam koşulları, geçmiş travmaları ve kendini iyileştirme kapasitesine bağlı baş etme yöntemleri de farklılık gösteriyor. Bilim insanlarının çalışmaları ve yönlendirmeleri ile koronavirüsle etkin mücadele yöntemleri geliştirmek, yeni normale uyum sürecini de kolaylaştırabilir.”

YENİ NORMALDE PSİKOLOJİNİN ÖNEMİ

Yeni normalde bağışıklığınız kadar psikolojiniz de güçlü olmalı. Yaşam akışımızın tamamen değişmesine uyum sağlayamama ve bunu kabullenememe durumu ise başta depresyon ve anksiyete olmak üzere birçok psikolojik rahatsızlığı tetikleyebilir. Aynı zamanda psikolojik bir mücadele olan koronavirüs salgını döneminde alınan fiziksel önlemler kadar, kişinin duygusal ihtiyaçlarının farkında olması ve ruhsal yönden güçlü kalması önem taşıyor. Bu süreci atlatmakta zorlanıyor ve yoğun kaygı durumundan kurtulamadığınızı hissediyorsanız profesyonel destek almanız büyük fayda sağlayacak.

İNFODEMİ İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?

• Gündemi, güvenilir kaynaklardan ve asgari sıklıkta takip edin.
• İnfodemiye karşı bilim insanlarının açıklamalarına itibar edin.
• Bilimsel kaynakların dışında gelen bilgilere her zaman şüpheyle yaklaşın.
• Sosyal mesafenin önemli olduğu bugünlerde sevdiklerinizle sanal ortamlarda iletişimi sürdürün.
• Fiziksel teması ruhsal ve zihinsel temasa dönüştürmeye çalışın.
• Ekran karşısında geçirilen süreyi kısıtlayın.
• Hiç önlem almamak kadar aşırı titiz davranmak da zararlı. Stres seviyenizi kontrol altında tutmaya çalışın.
• Sadece doğruluğundan emin olduğunuz içerikleri paylaşın.

Hazırlayan: Gülru İncu

İLGİLİ İÇERİKLER

• Yeni gündemimiz koronafobi...
• İzolasyon Sürecini Kolaylaştıran uygulamalar...
• Koronavirüs Güçlü Vücutları sevmiyor...