Durdurulamayan yalanlar hastalığı: MİTOMANİ
Durumu kurtarmak ya da karşınızdakini üzmemek için beyaz yalanlara başvuruyor olabilirsiniz. Bunlar size ve karşınızdaki kişiye zarar vermiyorsa sorun yok! Peki ya yalan söylemek sizin için alışkanlık haline geldiyse?
Peki ya siz?
Aslında çoğumuz günlük hayatta ufak tefek yalanlar söyleyebiliyoruz. Ancak uzmanlara göre kişi, çok sık yalan söylediğinin farkına varıyorsa, neden ya da hangi durumlarda yalan söylediğini düşünmeli öncelikle. Ve kendini bu konuda telkin etmeye çalışmalı. Yalan söylemenin hiçbir katkısı olmadığının, aksine daha çok zarar verdiğinin farkına varmalı. Eğer yalanlar giderek artıyor ise kişi vakit kaybetmeden tedavi yollarına başvurmalı.
Tedavisi mümkün
Mitomani tedavisi mümkün olan bir bozukluk. Bu bozukluğun tedavisinde psikoterapi ve farmakoterapinin (ilaç tedavisi) birlikte uygulanması gerekiyor. Tedavi sürecinde psikiyatri hekimi, öncelikle hastayı tanımaya ve yalan söyleme ihtiyacının neden kaynaklandığını anlamaya çalışıyor. Altta yatan sorunlarla, konularla ilgili konuşmaya başladıkça güven ortamı oluştuğunda yavaş yavaş ve adım adım hastada eksik olan duygu ve güven yerine koyuluyor. Eğer sağlam ve iyi bir tedavi uygulanırsa hastalığın tekrarlama oranı düşüyor.
Pinokyo etkisi
İspanyol bilim adamlarının yaptığı bir araştırmaya göre, yalan söylendiğinde burun çevresiyle göz pınarında yer alan göz çukuru kasında ısı artışı meydana geliyor. Buna bağlı olarak sıklıkla burunda ve bazen de tüm yüzde kızarma görülebiliyor. Buna da Pinokyo Etkisi deniyor.İş hayatında da karşılaşıyoruz
Mitomani hastalığı günlük hayatta görüldüğü gibi iş hayatında da karşımıza çıkabiliyor. Genellikle mitomani hastalığına sahip bireyler zor durumlarda, başı sıkıştığında yalan söylüyor. Örneğin işe geç kaldığında, trafik olduğu ya da hasta olduğu gibi yalanlara başvurabiliyor. Ya da daha üst düzeyde çalışan mitomanlar, kendi fikirlerini kabul ettirebilmek için yalan söyleyebiliyor. İş hayatında, mitomani hastası kişilerin söylediği yalanlar eğer çok büyük ve çok sık değilse fark edilemiyor ve bu durumda hasta iş hayatına devam edebiliyor. Ancak hastanın söylediği yalanlar ortaya çıkmaya başladıkça, kişi ‘yalancı’ konumuna gelerek, çalıştığı kişiler tarafından dışlanıyor, hatta kimi zaman kişinin işinden olmasına kadar durum ilerleyebiliyor.
İncitmeden, durumu anlatmalı
Mitomani hastası olanlar, yalan söylediklerinin farkında olduklarında kendileri de bu durumdan rahatsız oluyor. Bu sebeple, mitomani hastası olan kişilere karşı dikkatli olmak gerekiyor. Yalan söyledikleri zaman kızmamak, başkalarının yanında utandırıcı davranışlarda bulunmamak önemli. Ancak tam tersi davranışlarda da bulunmamalı. Yani mitomani hastası olduğunu düşündüğünüz bir yakınınız varsa, hastalığı kapsamında onu desteklemek doğru değil. Karşı tarafı incitmeden, durumu anlatarak tedavi için ikna etmeye çalışmak en mantıklısı. Örneğin, hastanın yalan söylediğini fark ettiğiniz anda onu kırmayarak; “Söylediklerinin bir kısmının doğru olduğunu düşünmüyorum” diyebilirsiniz.
Sosyal ilişkiler zarar görüyor
Acıbadem International Hastanesi’nden Psikolog Dr. Ferahim Yeşilyurt’a göre özgüven sorunları, altta yatan bazı kişilik bozuklukları ve beyindeki bazı farklılıklar, mitomaninin temelinde yatan nedenler. Mitomani görülen kişiler özellikle yakın sosyal ilişkilerinde çok fazla sorun yaşıyor. Onlarla sürekli birlikte olan kişiler, bir süre sonra anlatılan ile yaşananların oldukça farklı olduğunu fark etmeye başlıyor. Sürekli olarak bu durumla karşılaşmak ilişkiye zarar veriyor ve güvensizlik ortaya çıkıyor. İlişkilerinde sıklıkla yalan söyledikleri için dışlanma ve alay konusu olma da söz konusu olabiliyor. Ancak bazı durumlarda, anlattıkları yalanlara kendileri de inandıkları için yeni tanıştıkları kişiler kolaylıkla aldanabiliyor. Mitomani genellikle, kişinin çevresindekiler tarafından, ortada yalan söylenmesini gerektirecek bir durum yokken sıklıkla yalana başvurmaları ve tutarsız durum ve söylemlerin gözlenmesi ile fark ediliyor.
Çocukluk yılları önem taşıyor
Medical Park Samsun Hastanesi’nden Psikiyatri Uzmanı Dr. Ayşin Mutlu Tomaç, mitomanlarda önemsenme ihtiyacının yoğun olarak gözlendiğini belirtiyor. Özellikle sosyal çevreleri ve toplum tarafından değerli görünme, ilgiyi üzerinde toplama, alkış alma, onaylanma ve dikkati çekme dürtüleri aktif olan mitomanlar, etraflarına sürekli olarak ‘beni önemseyin’ mesajı veriyor. Özellikle ilk çocukluk yılları 0-6 yaş ve devamındaki dönemlerde ebeveynleri tarafından yeterli ilgi, sevgi ve değer göremeyen çocuklar, ebeveynlerinin dikkatini çekmek için sık sık yalan söylüyor. Otoriter, aşırı kuralcı, disiplinli ve mükemmeliyetçi ebeveynlerin cezalandırıcı tutumları, suçlayıcı ve eleştirel yapıları çocukta mitomaniye neden olabiliyor. Ebeveyne söylenen yalanlar zaman içinde öğretmene, arkadaşa, amire, sevgiliye ve eşe söyleniyor. Çocukluk döneminde istismara uğramak ve ayrıca ebeveynlerinin yalanlarına şahit olmak da mitomaninin nedenleri arasında gösteriliyor.
Yazı: Seray Özdöl
Sonucu ne olursa olsun karşınızdaki kişiye dürüst olmak, uzun vadede ilişkilerinizin güven temeline dayanması ve sağlıklı devam etmesi açısından önemli. Belki tamamen iyi niyetle söylediğiniz küçük bir yalan, fark edildiğinde aradaki güven duygusu zedelenmiş oluyor ve sonrası çorap söküğü gibi geliyor. Bazı insanlar bir kez yalan söyledikten sonra her şeyin yolunda gidebilmesi için yalanlarını devam ettirmek ve ona yenilerini eklemek zorunluluğu hissediyor. Hayatlarındaki gerçekliklerin yerini kendilerinin kurguladığı yalanlar aldığında da, hayatlarını söyledikleri yalanlar üzerine kuruyor ve buna göre yaşıyorlar. Hatta artık kendi yalanlarına kendileri de inanıyor. İşte bu noktada mitomaniden söz etmek gerekiyor.
Kişi kendi yalanına inanıyor
Liv Hospital’dan Klinik Psikolog İrem Can Esenkaya, mitomaniyi, kişinin sürekli yalan söylemesi ve bazı durumlarda kendisinin de söylediği yalana inanması olarak tanımlıyor. Fakat kişide mitomani olduğunu söylemek için, yalan söylemenin arkasındaki motivasyonu iyi incelemek gerekiyor. Örneğin, eşinden şiddet gören bir kadın cüzdanındaki parayı çaldırdığında şiddet göreceğini biliyorsa, “Paramı çaldırdım” demek yerine, “Annemin ihtiyacı vardı ona verdim” diyebiliyor. Bu durumdaki kişiye mitomanik denmiyor. Veya kişide şizofreni, bipolar bozukluk, hezeyanlı bozukluk gibi psikotik rahatsızlıklar varsa, bu kişi söylediği yalana inansa bile bunun adı mitomani olmuyor.
Aslında çoğumuz günlük hayatta ufak tefek yalanlar söyleyebiliyoruz. Ancak uzmanlara göre kişi, çok sık yalan söylediğinin farkına varıyorsa, neden ya da hangi durumlarda yalan söylediğini düşünmeli öncelikle. Ve kendini bu konuda telkin etmeye çalışmalı. Yalan söylemenin hiçbir katkısı olmadığının, aksine daha çok zarar verdiğinin farkına varmalı. Eğer yalanlar giderek artıyor ise kişi vakit kaybetmeden tedavi yollarına başvurmalı.
Tedavisi mümkün
Mitomani tedavisi mümkün olan bir bozukluk. Bu bozukluğun tedavisinde psikoterapi ve farmakoterapinin (ilaç tedavisi) birlikte uygulanması gerekiyor. Tedavi sürecinde psikiyatri hekimi, öncelikle hastayı tanımaya ve yalan söyleme ihtiyacının neden kaynaklandığını anlamaya çalışıyor. Altta yatan sorunlarla, konularla ilgili konuşmaya başladıkça güven ortamı oluştuğunda yavaş yavaş ve adım adım hastada eksik olan duygu ve güven yerine koyuluyor. Eğer sağlam ve iyi bir tedavi uygulanırsa hastalığın tekrarlama oranı düşüyor.
Pinokyo etkisi
İspanyol bilim adamlarının yaptığı bir araştırmaya göre, yalan söylendiğinde burun çevresiyle göz pınarında yer alan göz çukuru kasında ısı artışı meydana geliyor. Buna bağlı olarak sıklıkla burunda ve bazen de tüm yüzde kızarma görülebiliyor. Buna da Pinokyo Etkisi deniyor.İş hayatında da karşılaşıyoruz
Mitomani hastalığı günlük hayatta görüldüğü gibi iş hayatında da karşımıza çıkabiliyor. Genellikle mitomani hastalığına sahip bireyler zor durumlarda, başı sıkıştığında yalan söylüyor. Örneğin işe geç kaldığında, trafik olduğu ya da hasta olduğu gibi yalanlara başvurabiliyor. Ya da daha üst düzeyde çalışan mitomanlar, kendi fikirlerini kabul ettirebilmek için yalan söyleyebiliyor. İş hayatında, mitomani hastası kişilerin söylediği yalanlar eğer çok büyük ve çok sık değilse fark edilemiyor ve bu durumda hasta iş hayatına devam edebiliyor. Ancak hastanın söylediği yalanlar ortaya çıkmaya başladıkça, kişi ‘yalancı’ konumuna gelerek, çalıştığı kişiler tarafından dışlanıyor, hatta kimi zaman kişinin işinden olmasına kadar durum ilerleyebiliyor.
İncitmeden, durumu anlatmalı
Mitomani hastası olanlar, yalan söylediklerinin farkında olduklarında kendileri de bu durumdan rahatsız oluyor. Bu sebeple, mitomani hastası olan kişilere karşı dikkatli olmak gerekiyor. Yalan söyledikleri zaman kızmamak, başkalarının yanında utandırıcı davranışlarda bulunmamak önemli. Ancak tam tersi davranışlarda da bulunmamalı. Yani mitomani hastası olduğunu düşündüğünüz bir yakınınız varsa, hastalığı kapsamında onu desteklemek doğru değil. Karşı tarafı incitmeden, durumu anlatarak tedavi için ikna etmeye çalışmak en mantıklısı. Örneğin, hastanın yalan söylediğini fark ettiğiniz anda onu kırmayarak; “Söylediklerinin bir kısmının doğru olduğunu düşünmüyorum” diyebilirsiniz.
Sosyal ilişkiler zarar görüyor
Acıbadem International Hastanesi’nden Psikolog Dr. Ferahim Yeşilyurt’a göre özgüven sorunları, altta yatan bazı kişilik bozuklukları ve beyindeki bazı farklılıklar, mitomaninin temelinde yatan nedenler. Mitomani görülen kişiler özellikle yakın sosyal ilişkilerinde çok fazla sorun yaşıyor. Onlarla sürekli birlikte olan kişiler, bir süre sonra anlatılan ile yaşananların oldukça farklı olduğunu fark etmeye başlıyor. Sürekli olarak bu durumla karşılaşmak ilişkiye zarar veriyor ve güvensizlik ortaya çıkıyor. İlişkilerinde sıklıkla yalan söyledikleri için dışlanma ve alay konusu olma da söz konusu olabiliyor. Ancak bazı durumlarda, anlattıkları yalanlara kendileri de inandıkları için yeni tanıştıkları kişiler kolaylıkla aldanabiliyor. Mitomani genellikle, kişinin çevresindekiler tarafından, ortada yalan söylenmesini gerektirecek bir durum yokken sıklıkla yalana başvurmaları ve tutarsız durum ve söylemlerin gözlenmesi ile fark ediliyor.
Çocukluk yılları önem taşıyor
Medical Park Samsun Hastanesi’nden Psikiyatri Uzmanı Dr. Ayşin Mutlu Tomaç, mitomanlarda önemsenme ihtiyacının yoğun olarak gözlendiğini belirtiyor. Özellikle sosyal çevreleri ve toplum tarafından değerli görünme, ilgiyi üzerinde toplama, alkış alma, onaylanma ve dikkati çekme dürtüleri aktif olan mitomanlar, etraflarına sürekli olarak ‘beni önemseyin’ mesajı veriyor. Özellikle ilk çocukluk yılları 0-6 yaş ve devamındaki dönemlerde ebeveynleri tarafından yeterli ilgi, sevgi ve değer göremeyen çocuklar, ebeveynlerinin dikkatini çekmek için sık sık yalan söylüyor. Otoriter, aşırı kuralcı, disiplinli ve mükemmeliyetçi ebeveynlerin cezalandırıcı tutumları, suçlayıcı ve eleştirel yapıları çocukta mitomaniye neden olabiliyor. Ebeveyne söylenen yalanlar zaman içinde öğretmene, arkadaşa, amire, sevgiliye ve eşe söyleniyor. Çocukluk döneminde istismara uğramak ve ayrıca ebeveynlerinin yalanlarına şahit olmak da mitomaninin nedenleri arasında gösteriliyor.
Yazı: Seray Özdöl
Sonucu ne olursa olsun karşınızdaki kişiye dürüst olmak, uzun vadede ilişkilerinizin güven temeline dayanması ve sağlıklı devam etmesi açısından önemli. Belki tamamen iyi niyetle söylediğiniz küçük bir yalan, fark edildiğinde aradaki güven duygusu zedelenmiş oluyor ve sonrası çorap söküğü gibi geliyor. Bazı insanlar bir kez yalan söyledikten sonra her şeyin yolunda gidebilmesi için yalanlarını devam ettirmek ve ona yenilerini eklemek zorunluluğu hissediyor. Hayatlarındaki gerçekliklerin yerini kendilerinin kurguladığı yalanlar aldığında da, hayatlarını söyledikleri yalanlar üzerine kuruyor ve buna göre yaşıyorlar. Hatta artık kendi yalanlarına kendileri de inanıyor. İşte bu noktada mitomaniden söz etmek gerekiyor.
Kişi kendi yalanına inanıyor
Liv Hospital’dan Klinik Psikolog İrem Can Esenkaya, mitomaniyi, kişinin sürekli yalan söylemesi ve bazı durumlarda kendisinin de söylediği yalana inanması olarak tanımlıyor. Fakat kişide mitomani olduğunu söylemek için, yalan söylemenin arkasındaki motivasyonu iyi incelemek gerekiyor. Örneğin, eşinden şiddet gören bir kadın cüzdanındaki parayı çaldırdığında şiddet göreceğini biliyorsa, “Paramı çaldırdım” demek yerine, “Annemin ihtiyacı vardı ona verdim” diyebiliyor. Bu durumdaki kişiye mitomanik denmiyor. Veya kişide şizofreni, bipolar bozukluk, hezeyanlı bozukluk gibi psikotik rahatsızlıklar varsa, bu kişi söylediği yalana inansa bile bunun adı mitomani olmuyor.
