Hamileliğe yaz geldi

Yazı: Nilgün Yıldız

Yaz geldi gelmesineama size sadece tatil fırsatı değil, kilolar da geldi. Bir an önce minik bebeğinizi kucağınıza almanın heyecanını yaşarken aynı zamanda tatile gitsem mi, gitmesem mi telaşını da yaşamaya başladınız. ‘Hamilelik ve tatil’ hep tartışılan bir konu olduğu için aklınıza takılan tüm soruların cevaplarını Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu’na sorduk.

Hamilelikte güneşlenmek faydalı mı, zararlı mı? 
Sıcak ve nemli günler, hamileliğin özellikle son aylarında anne adayına sıkıntılı günler yaşatsa da yapılan araştırmalar, güneş ışığının hamile kadınlar için çok yararlı olduğunu gösteriyor. Güneş ışığı içerdiği ultraviyole ışınları sayesinde cilt altı yağ dokusunda aktif D vitamini oluşmasını sağlıyor. D vitamini esas olarak bağırsaklardan kalsiyum emilimini arttırarak, hamilelikte artan kalsiyum ihtiyacını da karşılıyor. Bu sayede bebek için gereken kalsiyum, anne adayının kemiklerindeki depolar yerine, yiyeceklerden karşılanmış oluyor. Bu da annenin, ileri yaşlarda kemik erimesi riskini azaltan bir faktör. Aynı zamanda son yıllarda güneş ışığının cilt kanserine yol açma riskini gösteren bilimsel araştırmalar ile birlikte ‘bronz ten’ artık sağlık ve güzellik göstergesi olmaktan çıktı. Üstelik hamilelikte, hormonların etkisi ile güneş lekelerinin arttığı, gebeliğin son aylarında alın, burun ve elmacık kemiklerinin üstünde ortaya çıkan kırmızılığın (gebelik maskesi) belirginleştiği de biliniyor. Gebelik dönemlerinde güneşlenmenin bir diğer sakıncası da anne adayının su kaybına duyarlılığının artması.

Hamile bir kadın ne kadar süre güneşte kalmalı?
Vücutta yanıklar oluşacak kadar uzun süre güneşte kalmamak gerekiyor. Bu nedenle 45’er dakikalık güneşlenme periyotları ve arada birer saat serin yerde dinlenme ve bol sıvı alımı şeklinde güneşlenme tavsiye ediyoruz. Güneş ışınlarının dik olduğu saatlerde (saat 12.00- 15.00 arası) güneşe çıkmamaya özen göstermek gerekiyor.

Havuza ve denize girerken nelere dikkat edilmeli?
Hamileler için denize girmek zararlı değil hatta yüzme havuzlarına göre daha çok tavsiye ediliyor çünkü deniz suyu havuz suyuna göre genellikle daha temiz kabul ediliyor. Yalnız denize girilecek plajın temiz bir plaj olmasına dikkat etmelisiniz. Kimsenin denize girmediği, kirli suların karışma ihtimali olan kıyılarda denize girmemek önemli. Deniz konusunda dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta da hamilelerde çok sık görülen kramplar... Bu nedenle hamilelerin tek başına denize girmemesi ve fazla açılmamaya dikkat etmesi gerekiyor.

YAZ DEMEK ÖDEM DEMEK

Yazın hamilelerde daha da yoğunlaşan ödeme karşı ne tür önlemler alınabilir?
Gebelikte kan hacmi ve damar geçirgenliğinin artması ile özellikle ayak ve bacaklarda görülen ödem rahatsızlık verici boyutlara ulaşabiliyor. Ödeme sıcakların etkisi ile toplardamarların genişlemesi de eklenince, hamileler evde giyecek ayakkabı bulamayabiliyorlar. Sıvı alımının yanı sıra sodyum -tuzalımına da dikkat etmek gerekiyor. Kesin bir tuz kısıtlaması yapılmamalı ancak tuzlu çerez, işlenmiş gıdalar, şarküteri gibi aşırı tuzlu yiyecekler tercih edilmemeli. Uzun süre ayakta durmak, oturmak ya da güneşte kalmak da ödemi artırabiliyor.

Sıvı kaybına karşı ne tür önlemler alınabilir?
Hamilelerin sıvı tüketimi, sıcaklığın da yükselmesiyle birlikte daha da artırılmalı. Kan hacmindeki artış ve rahimdeki bebeği korumak için üretilen amniyon sıvısı yüzünden bu dönemde daha çok sıvıya ihtiyaç duyuluyor. Vücudun susuz kalması rahimde kasılmalara dolayısıyla erken doğuma neden olabiliyor. Gerekli olan sıvı ihtiyacı karşılanmaz ise gebelikte daha sık olarak görülen idrar yolu enfeksiyonları, kabızlık, hemoroid gibi pek çok durumla karşılaşma riski de artıyor. Özellikle, her gün bol bol su içilmeli ve gün içinde aşırı olmamak kaydıyla meyve suları ile sıvı desteği artırılmalı. Buzlu, nane ve limon aromalı içecekler serinletici bir alternatif oluşturabilir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise, vücutta sıvı kaybına yol açan kahve, çay ve kola gibi kafein içeren içeceklerden uzak durulması gerektiği. İçerdiği tuzlar nedeniyle vücutta şişlik yaptığı için gazlı soda türü içecekleri de sıkça tüketmemekte fayda bulunuyor. Günde en az 8-10 bardak su içilmesini öneriyoruz.

TATİLDE HAMİLE OLMAK

Hamilelik döneminde yüzmenin zararları var mı?
Eğer kanama, düşük tehdidi, yüksek tansiyon, erken doğum gibi hamileliği komplike eden bir durum yoksa, son aya kadar deniz veya havuzun temiz olması ön koşulu ile yüzmek sıcaklarla mücadele etmenin en güzel yollarından biridir. Ayrıca hamilelik boyunca aktif olmak kan şekerini düzenliyor, oksijen kullanımını arttırıyor, tartı alımını dengede tutuyor ve normal doğumu kolaylaştırıyor.

Yaz hamileleri seyahat ederken nelere dikkat etmeli?
Gebelikte seyahat için ideal zaman ikinci trimester (üç ay). İlk üç ayda aşerme, bulantı, kusma gibi problemler ve son üç ayda da büyüyen karın ve gebelikten dolayı çabuk yorulmak yolculuğu zorlaştırabiliyor.

Tatilden önce yaptırılması gereken kontroller var mı?
Yolculuğa çıkmadan önce kesinlikle sizi takip eden doktorunuzdan izin almanız gerekiyor. Eğer kan basıncınız, şekeriniz veya başka herhangi bir sorununuz varsa doktorunuz bu yolculuğu onaylamayabilir.

Kimler tatili ertelemeli? 
Hamilelikte erken doğum tehdidi, kanama gibi sorunlar yaşamış ve hala risk taşıyan hamilelerin uzun seyahat etmeleri sakıncalı bulunuyor. Diğer bir sorun ise hamilelikte meydana gelen varisler... Hareketsiz kalındığında pıhtılaşma eğilimi nedeniyle sorun yaşanabiliyor. Yaz tatilinde hamilelerin en çok zorlandıkları nokta ise yüksek hava sıcaklıkları... Hamileliğin hangi döneminde olursa olsun aşırı sıcak bölgeler anne adayı ve bebeğin sağlığı için uygun olmuyor. Aşırı sıvı kaybı ve buna bağlı halsizlikler ve baygınlık hissi yaşanabiliyor. Ayrıca hamilelikte ciltteki renk hücrelerinin aktif olması nedeniyle yüzde çiller ile belli bölgelerdeki hamilelik lekeleri artıyor. Riskli hamilelerde güneş etkisiyle tansiyon yükselmesi de görülebiliyor. Eğer çok sıcak bir bölgeye gitmeyi planlıyorsanız bu riskleri göz önüne almanızda fayda var.

Rotanızı doğru seçin
Sıcak iklimli bölgelere tatile gidildiğinde zaten artmış olan metabolizma nedeniyle hamileler pek rahat edemeyebiliyor. Yüksek rakımlı bölgelere gitmek ise, vücudunuzun o bölgedeki az oksijene uyum sağlamaya çalışması nedeniyle sizi ve bebeğinizi zor durumda bırakabilir. Bazı aşılar hamilelik döneminde sakıncalı olduğu için giderken aşı yaptırmanız gereken az gelişmiş ülkeler de tatil için uygun değil. Bu bölgelerin bazıları henüz aşısı üretilmemiş bulaşıcı hastalıkların görüldükleri yerler de olabiliyor.

Hangi mayoyu giysek?
Özellikle hamileliğin ilk zamanlarında geçen yazdan kalan bikinilerinizi kullanabilirsiniz. Ancak hamileliğin ilerleyen günlerinde göğüslerin, göbeğin ve kalçanın büyümesinden ötürü bikini tercihlerinde değişiklikler yapmak gerekiyor. Bikinide göbek kısmının açık olması; ilerleyen evrelerde iyice büyüyen karnın rahat olması bakımından avantajlı… Göğüsler büyüdüğü için bikini üstünün balenli, iç kısmında destek bulunduran modelde olması öneriliyor. Yine hamileliğin ilk günlerinde, rahatlıkla seçebilecek mayolar, ilerleyen zamanlarda daha özenle seçilmelidir. Mümkünse önceliği bikiniye vermeli, hamile mayosu kullanmakta ısrarlıysanız da göbeği sıkmayacak modelleri tercih etmelisiniz. Hamileler için özel hazırlanan göbek kısmında ek parça bulunan ürünleri kullanabilirsiniz.

Yaz hamilesi neler yemeli?
Yaz aylarında hamilelik sıcaklar dolayısıyla çok daha zorlu geçer. Bu nedenle beslenme çok önemlidir. Sıvı tüketiminin artırılması gerekirken alınan yiyecekler de bir o kadar önemlidir. Emsey Hospital’dan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Esra Can Çetin, “Hamilelik süresince, 10-12 kilo alınması ideal olandır. Anne adayının yetersiz veya gereksiz kilo alması, hastalık ve riskleri de beraberinde getiriyor. Ödemin artması, tansiyonun yükselmesi gibi durumlar yanında şeker hastalığı riski de artabiliyor. Fazla kilolar hamilelik süresince, eklemlerde ağrı ve gerginlik, nefes darlığı, kasık ve sırt ağrıları, yorgunluk ve isteksizliğe neden oluyor. Öte yandan da fazla kilo almış anne adaylarında doğum diğer adaylara göre daha zor geçebiliyor. Hamilelikte et, yumurta, süt ve süt ürünleri gibi protein ağırlıklı gıdalar alınmalı. Tuz ve şeker alımı azaltılmalı, bakliyat, meyve ve sebze tüketimine önem verilmeli” diyor.

Sıvı kaybını hafife almayın 
Yaz aylarında ısı ve terleme ile oluşan sıvı kaybı eğer yerine konmazsa bayılmalara neden olabiliyor. Bu nedenle, her zaman olduğu gibi, 1,5-2 litre sıvı, özellikle de su içilmesi gebelikte daha büyük önem taşıyor. Sık aralıklarla az miktarda su içmek ve yemek yemek hem sıvı açığının oluşmasını engelliyor hem de hipoglisemi yani düşük kan şekeri nedeniyle görülebilecek rahatsızlıkları önlüyor. Yaz aylarının nimetlerinden faydalanıp, bol bulunan meyve ve sebzelerden tüketmek ise en sağlıklısı. Bebeğin gelişimi için yeterince protein ve kalsiyum alınması da çok önemli.

Güneş kremi sürebilir miyim?
Bu tür kremlerde kullanılan kimyasalların bazılarının, gebelerde kullanım için güvenli olduğu kanıtlanmadığı için prensip olarak, mümkün olduğunca koruyucu krem kullanmaktan (özellikle ilk üç ay) kaçınmak gerekiyor. Fakat her şeye rağmen, eğer güneş altında uzun süre kalınması gerekli ise, yüksek koruma faktörlü kremleri kullanmak hiç kullanmamaktan daha iyi...

Yaz tavsiyeleri
• Azar azar ve sık sık beslenin.
• Yağlı ve tuzlu yiyeceklerden uzak durun.
• Dışarıda yediklerinize dikkat edin.
• Bol sıvı tüketin.
• Ayaklarınızı uzatın, dinlenin.
• Güneşe dikkat edin.
• Sol tarafınıza yatın.
• Tatilden önce doktor kontrolüne gidin.