Neden gidiyoruz anne?

Yazı: Besray Köker

Yurt dışında yaşama fikri son zamanlarda sabit bir düşünce halinde kafamızda dolanıp duruyor. Zorunluluktan veya keyfi olarak gidilse dahi yurt dışına taşınmak ve yurt dışında çocuk büyütmek her zaman uzaktan göründüğü kadar güllük gülistanlık değil. Çünkü bırakın yurt dışına taşınmayı, yetişkinler için dahi zor bir süreç olan bir evden diğer bir eve taşınma yani değişim, çocuklar için çok daha zorlayıcı olabiliyor. Bu anlamda, Uzman Klinik Psikolog Çiğdem Bilgen Yeşilleten’in taşıma öncesi ve sonrasında çocuğunuza yaklaşımınızın nasıl olmasına dair sözlerine kulak veriyoruz:

“Çocukların taşınma döneminde bazı psikolojik problemler geliştirme riski yüksektir. Taşınmayı iyi bir şekilde planlayıp yöneten anne- babalar, çocukların daha kolay bir geçiş yapabilmesine yardımcı olabilir. Hatta bu şekilde, taşınmanın olumsuz etkilerini azaltmak, olumlu gelişimlere yol açmasını sağlamak bile mümkün olabilir. Taşınma kararı, bazen daha iyi bir hayata geçiş isteğiyle olur; daha yeni, daha büyük bir ev, daha iyi bir çevre, yeni bir başlangıç gibi... Bazen ise ölüm, iş kaybı, maddi zorluklar, boşanma gibi zorlu bir hayat değişikliği ve kayıp nedeniyle olabilir. Yapılan çalışmalar, sebebi her ne olursa olsun taşınmanın, ruhsal sağlığımızı etkileyen en ciddi stres faktörleri arasında üst sıralarda yer aldığını gösteriyor.”

Yurt dışına taşınmak söz konusu olduğunda ise, bu strese en başta aile, dil, kültür, arkadaş, şehir, yemek, okul özlemi gibi çok önemli faktörler ekleniyor. Çoğu alıştığı, doğduğu şehirden uzaklaşan insan için bu özlemlerin tarifi yok! Yurt dışına taşınmaya karar vermek sadece çocuk için değil, sizin için de bu çoğu lükslerden (burada lüks olarak düşünmedikleriniz, orada lükse dönüşebiliyor) uzaklaşmak anlamına geliyor. Şirketi tarafından yurt dışına gönderilen yüksek gelirli bir çalışan değilseniz veya hayatın daha ucuz olduğu bir ülkeye taşınmıyorsanız bunlara bir de orada yoksunluğunu yaşayacağınız dadıyı, eve gelen yardımcıyı, sık sık taksiye binmeyi veya dışarıda yemeyi, anneanne veya babaannenin desteğini eklemelisiniz. Uzun lafın kısası; çevrenize ve sosyal hayatınıza bağlı iseniz ve her yurt dışı seyahatinden döndüğünüzde ‘oh, sonunda döndük’ diyorsanız, yurt dışına taşınmayı birden çok kere düşünmeli ve gitmek zorundaysanız ise etraflıca planlamalısınız.

Duyguları taşımasına yardım edin
Çocuklar değişimi sevmiyor. Psikolog Yeşilleten bu konuda da şu açıklamaları yapıyor; “Taşınmanın yol açtığı değişikliğe uyum sağlamak onlar için zordur çünkü karar verme ve hareket sürecinin bir parçası olmadıkları için taşınma onlara kontrol edilemez ve ürkütücü gelir. Çocuklar düzen ve aynılığa ihtiyaç duyarlar. Rutindeki değişikler çocukların güvenlik hissini zedeler ve bu onlara ürkütücü gelir. Taşınmanın getirdiği değişiklikler ne kadar çoksa, çocukların uyum sağlaması o denli güç olabilir. Taşınma pek çok güçlü duyguyu harekete geçirir. Bunların bir kısmı kayıp hissi, endişe, üzüntü gibi baş etmesi zor duygulardır. Çocukların duyguları taşıma kapasitesi ve duygular hakkında konuşma becerisi ve tecrübesi yetişkinler kadar gelişmiş olmadığı için, bu güçlü duygularla baş etmeleri de daha zor olabilir. Taşınmayı iyi bir şekilde planlayıp yöneten anne-babalar, çocukların daha kolay bir geçiş yapabilmesine yardımcı olur.”



Uyum süreci en az iki ay
Taşınmaya uyum süreci ile ilgili beklentilerinizde gerçekçi olsun. Yeni eve, yeni okula ve sınıfa uyum sağlamak için gereken süre ortalama altı haftadır. Bazı çocukların daha uzun, bazı çocukların ise daha kısa zamana ihtiyaç duyması normaldir. Yabancı bir ülkeye adaptasyon ise iki aydan biraz daha fazla sürebilir.

Taşınmadan önce
Haberini paylaşmak: Taşınma kararınız kesinleşir kesinleşmez, haberi çocuğunuzla paylaşın. Çocuklar da bizim gibi zor durumları sindirebilmek ve onlara uyum sağlayabilmek için zamana ihtiyaç duyarlar. Zaten saklamaya çalışsanız da davranış ve tutumlarınızdaki değişimden bir şeyler olduğunu hissedecektir.

Hazırlık: Taşınma gününü takvime işaretleyin. Böylece çocuğunuz kontrol duygusu hissedebilir. Uzak mesafeli taşınmalarda, gideceğiniz yer yeni bir şehir, belki de yeni bir ülke ise, internetten ya da başka kaynaklardan olabildiğince bilgi bulup çocuğunuzla paylaşın. Mümkünse taşınacağınız evin ve belliyse eğer, yeni okulunun fotoğraflarını ona gösterin. Çevredeki parklar, müzeler, görülecek yerlerle ilgili bilgiler edinin. Yapabileceği aktiviteleri araştırın. Böylece taşınılacak yerle ilgili olumlu bir merak ve heyecan geliştirmesini sağlarsınız. Bölgenin bir haritasını edinip konuştuğunuz yerleri ve yeni evinizi haritada işaretleyebilirsiniz.

Veda: Çocuğunuza, arkadaşlarına veda edebilme fırsatı tanıyın. Arkadaşlarıyla bir araya geleceği aktiviteler ayarlayabilirsiniz. Veda edebilmek, ayrılma ve kayıp sürecinin anlamlı bir parçasıdır. Yaşadığınız evin ve yaşadığı çevrenin fotoğraflarını çekmek, anı defteri oluşturmak, video çekmek yaşamına ait önemli bir alanı hatıralarında saklayabilmesine yardımcı olacaktır.

Toplanma: Çocuğunuza, odasıyla ilgili bir yapılacaklar listesi verin. Götürecekleri ve bırakacaklarını birlikte belirleyin. Ona da inisiyatif verin. Taşınma sürecine katılmanın ve kontrol altında hissetmenin önemi bir yoludur. Yeni odasını nasıl düzenlemek istediğini konuşun.

Taşınma günü: Bu karışık günde çocuğunuzun bir akrabanızın, yakın bir arkadaşınız ya da komşunuz gibi güvendiğiniz biriyle olması herkes için en iyisi olacaktır.

Taşındıktan sonra
Taşınmanın ardından, ilk önce çocuğunuzun odasını düzene sokun. Evin geri kalanını sonraya bırakabilirsiniz. Ayrıca yemek ve uyku zamanı gibi düzenlerinizi de hemen ayarlayın. Alışkanlıklar, güven duygusu verir. Çocuğunuz henüz okula gitmiyorsa, onunla dışarıda zaman geçirin. Yeni arkadaşlar edinmek ve aktivite içinde olmak, geçiş sürecini kolaylaştırır. Eğer okul döneminin ortasında taşınıyorsanız, çocuğunuz büyükse, okul yılı bitene kadar bir arkadaş veya akrabayla, kalması olasılığını düşünebilirsiniz.

Kendinize ve ona zaman tanıyın
Çocuğunuzun adaptasyon süresi boyunca sıkıntı çekeceğini kabullenmelisiniz. Dil bilse dahi çocukların aksiyon alması ve konuşmaya başlaması zaman alabiliyor. Ona iletişime geçmesi için 3-6 aylık bir zaman tanıyın. Bu evrede çocuğunuzun yanında olmak, onu sorularla bunaltmadan takipte olmanız ve evde rahatlamasını sağlayacak bir ortam yaratmanız önemli. Sosyal aktivitelerde bulunmasını sağlamak; yüzmeye, hayvanlarla iletişim kurabileceği yerlere, akranlarıyla kaynaşabileceği parklara ve açık alanlara götürebilirsiniz. Anlatılan, aktarılan ve yazılan tüm deneyimler imkanlar dahilinde ülkeden ülkeye, dilden dilde ve kişiden kişiye değişiklik gösterse de, ne çocuğunuzu ne de kendinizi uyum sürecinde zorlamamalı ve acele etmemelisiniz. Ülke değiştirmeye karar vermek ve bunu gerçekleştirmek zaten yeterince zor bir adımken, devamındaki hiç bilmediğiniz ve kimseyi tanımadığınız bir şehre adapte olmak için de zamana ihtiyacınız var. Özellikle çocuklarınızın adaptasyonu için de endişelenmeyin, onlar bocalama döneminden sonra sizden çok daha hızlı çevresini kabullenecektir. Siz ona karşı şefkatli, koruyucu olmaya devam edin yeter. Unutmamak gerekiyor ki yer değiştirme süreci genellikle zorluklarla doludur ancak pek çok fırsatı da beraberinde getirir. Bu dönem, ailenizi yakınlaştırma, birbirinizi daha iyi tanıma ve anlama fırsatı da verir.



Ebeveynlere öneriler
Taşınmanın getirdiği duygular yoğun ve karmaşıktır. Bu dönemde çocukların, ebeveynlerin desteğine çok ihtiyaçları olur.

• Ölüm ya da boşanma gibi, güçlü duygusal dalgalanmalar yaratan önemli bir değişiklik olduysa, taşınma bir süre ertelenmeli ve çocuğa, yeni döneme uyum sağlaması için zaman tanınmalıdır.

• İş değişikliği, finansal zorluklardan kaynaklı taşınmalarda taşınmaktan mutlu değilseniz bile, taşınma ile ilgili olumlu bir tutum içinde olun. Çocuklar ebeveynlerinin duygularından çok etkilenirler. Taşınmanın, yeni çevre ve yeni evin olumlu özelliklerini ona anlatın. Örneğin; ona yeni evde yapmayı planladığı üç şeyi sorun ve en azından bir tanesini gerçekleştirmek için plan yapın.

• Çocukları taşınmaya hazırlamak için en önemli yol, taşınma hakkında konuşmaktır. Çocuğunuzu taşınma hakkında olabildiğince bilgilendirin.

• Çocuğunuza, aklına gelen her soruyu sorabileceğini, tüm sorularını dürüstçe yanıtlayacağınızı söyleyin. Öyle de yapın.

• Taşınma aynı zamanda kayıp ve yas da içerir. Yuvanın kaybı, arkadaşların, komşuların, ilişkilerin, alışkanlıkların kaybı gibi. Bu kayıp hissi nedeniyle, taşınmak sıklıkla üzüntüyü de içerir.

• Taşınma karşısında çocuğun göstereceği tepkiler kişiliğine ve yaşına göre farklılık gösterir. Çocuğun bunu olumlu bir şekilde yaşayabilmesi için yardımınız gereklidir.