Ses sağlığınıza dikkat edin!
Ses sağlığımızı korumak pek aklımıza gelen ya da önem verdiğimiz bir durum olmasa da aslında çok önemli!
Kişinin iletişim kurmasında ve kendini ifade etmesinde önemli bir yeri olan ses sağlığının korunması için uzmanlar önemli tavsiyelerde bulunuyor: Sigara ve alkolden uzak durun, bol su tüketin ve bağırmayın!
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kürşat Yelken, kişinin ses kalitesinin, perdesinin ve şiddetinin benzer yaş, cinsiyet, kültürel geçmiş ve coğrafik yerleşimdeki bireylere göre farklılaşmaya başladığı durumlarda ses bozukluğunun ortaya çıktığını belirterek şunları söyledi:
Ses üretim mekanizmasını etkileyecek, ses bozukluğuna neden olacak etmenler çok çeşitlidir. Yüksek sesle konuşmak, bağırmak, sık sık boğaz temizlemek gibi ses suistimalli konuşma alışkanlıkları, gırtlağın alınması, tiroid ameliyatı, kalp ameliyatı gibi tıbbi sebepler, solunum problemleri, hormonal sorunlar, mide sorunları, alerji gibi kronik hastalıklar), alkol, sigara tüketimi gibi alışkanlıklar ya da nörolojik bozukluklar ses bozukluklarının en önemli nedenleridir.
Ses bozukluklarının
tedavisi/terapisi mümkün mü?
Ses
bozukluğu yaşandığında öncelikle hekim muayenesi gerekmektedir. Hekim, sizlere
tanıda yardımcı olacaktır ve tıbbi tedavi gerektiğinde uygulayacaktır ya da ses
terapisi gerektiğinde sizi bir dil ve konuşma terapistine yönlendirecektir.
Çünkü bazı ses hastalıklarının önlenmesi, düzelmesi ve yeniden oluşmaması için
ses terapi tekniklerini, dil ve konuşma terapistleri uygulamaktadır.
Ses terapisi nedir?
Hastalara ses sistemlerini kullanarak mümkün olan en iyi sesi nasıl
üreteceklerini, zarardan ya da hastalıktan nasıl geri döneceklerini ve nasıl
korunacaklarını öğretmeyi amaçlayan ve ses üretim fizyolojisinin dengesini
teşvik eden, nefes koordinasyonuna yardım eden, ses üretimi ve ses tellerinin
sağlığı için gerekli uygun perde, yükseklik ve ses kalitesini sağlamaya yönelik
egzersizleri içeren bir programdır. Sese zarar verecek çevresel etkilerin ve
davranışların azaltılması ya da yok edilmesi ile birlikte sesin sağlıklı
kalması için gerekli kullanım ve bakımın sağlanması için rehabilitasyon
programının bir parçası olarak koruyucu bir yaklaşımdır. Hastalığa ve
semptomlarına göre, uygulanan terapi teknikleri değişmektedir.
Ses sağlığı
için neler yapabilirsiniz?
- Gün içerisinde 8 – 10 bardak su tüketin. Yeterince su tüketmediğimizde her organımız gibi ses tellerimiz de ihtiyacı olan nemi karşılayamaz. Ses telleri kuru olduğu zaman boğazdaki salgılar kalınlaşır, bu durumda boğaz temizleme ya da öksürme ihtiyacı yaratır. Sabah uyandığınız zaman bir bardak, öğünler sırasında birer bardak, aralarda birer bardak, yatmadan önce bir bardak su içebilirsiniz.
- Boğaz
temizlemekten ve öksürmekten kaçının. Boğaz temizlemek ve
öksürmek ses tellerine zarar verebilir. Bunun yerine kuvvetlice yutkunabilir ya
da ufak miktarlarda sıvı alabilirsiniz. Boğaz temizleme ve öksürük altta yatan
başka bir sebepten (reflü gibi) kaynaklanabilir.
- Gece uykunuzu tam
alın. Uykusuzluk ve yorgunluk ses kalitenizi olumsuz
etkileyecektir.
- Mentollü/ naneli
şeker, sakız vb. tüketiminden kaçının. Bu tip tüketim maddeleri
boğazınızın dolayısıyla ses tellerinizin kurumasına yol açar. Bu tüketim
maddeleri yerine sıvı tüketebilir ya da boğaz pastili alabilirsiniz.
- Uzun cümleler
kurarak konuşmayın. Kısa cümleler ile konuşmak, nefes desteğini
doğru kullanmanızı ve daha rahat konuşmanızı sağlar.
- Yüksek ses ile
konuşmaktan kaçının. Bağırmayın, çağırmayın, seslenmeyin! Gürültülü
bir ortam (araba/ otobüs içi, alışveriş merkezleri, cadde, konser, parti,
restoran, oyun parkı, inşaat alanı, trafik, sınıfa karşı konuşmak vb.)
içerisinde bulunmak, başka bir odada bulunan birine seslenmek sesimizi daha
yüksek tondan ve perdeden kullanmamıza neden olur. Bunun sonucunda ses telleri
zarar görür. Topluluk önünde konuşacağınız zaman mikrofon kullanabilirsiniz.
Başka bir odada bulunan birine sesleneceğiniz zaman ıslık ya da zil çalmak gibi
ses tellerinizi kullanmayacağınız aktivitelerde bulunabilirsiniz.
- Uzun süre
telefonda konuşmayın. Telefonda konuşurken karşı tarafa sesinizi
duyurmak için yüksek ses ile konuşabilirsiniz. Yüksek ses ile konuşmanın ses
tellerinize zarar verebileceğini unutmayın.
- Kuru, dumanlı ve
tozlu ortamlarda bulunmaktan kaçının. Bu tip ortamlar
boğazınızın kurumasına ve tahriş olmasına sebep olur. Sigara içilmeyen
ortamları tercih edin. Klimalı ortamlardan uzak durun. Ortamı nemlendirmek için
çeşitli noktalara su dolu kaplar yerleştirebilirsiniz. Tozlu ortamlarda
bulunmanız gerekiyorsa maske takabilirsiniz.
- Yorulduğunuzu
hissettiğiniz zaman sesinizi kullanmaktan kaçının. Sesinizi
kullanmaya devam ettiğiniz zaman ses tellerinize zarar verebileceğinizi
unutmayın.
- Mide ve/veya boğaz
reflünüz ile ilgili olarak doktorunuzun verdiği önerilere mutlaka uyun ve reflü
yapan yiyecek-içeceklerden kaçının. Reflü ses tellerinizi
olumsuz etkileyeceği için ses kaliteniz de etkilenecektir.
- Sesinizle ilgili
15 günden daha uzun süre sorun yaşıyorsanız en yakın kulak burun boğaz
doktoruna başvurun.15 günden daha uzun süren ses
kısıklıklarının altında bir sorun yatıyor olabilir.