Dr. Ümit Aktaş'tan 12 soruda Fibromiyalji: Nedir, belirtileri, tedavisi, Gluten ile ilişkisi ve zararlı besinler

Fibromiyalji nedir ve neyi işaret eder? Gluten ile Fibromiyaljinin bağlantısı nedir? Fitoterapi Uzmanı Dr. Ümit Aktaş, Fibromiyalji ve beslenme ilişkisini Elele.com.tr okuyucuları için anlattı ve bir de Fibromiyalji kaynaklı uyku sorunlarını dizginleyecek tarif verdi: Kırmızı Pancar Kürü... 

Fibromiyalji ile boğuşanlar çok iyi bilir, tanısı, tedavisi çok zordur. Hastalar fibromiyaljiyi geçmek bilmeyen ağrılar, akabinde gelen depresyon olarak tanımlar ve günlük işlerini idame ettirmekte çok zorlanırlar. Gelin beraber Fibromiyalji nedir ayrıntılarıyla inceleyelim... 

• Fibromiyalji nedir? Belirtileri nelerdir?

Fibromiyalji kendisini kas ağrılarıyla manifesto eden bir sendromdur. Hasta sürekli ağrılardan şikâyetçidir, doğal olarak da depresyona meyilli ve mutsuzdur. Öyle ki gündelik hayatını sürdürmekte zorlanır. Genellikle çalışan nüfusta yaygın olarak görülen fibromiyalji sendromu özellikle kadınları etkiler. 

•  Fibromiyalji neden olur? Sebepleri nelerdir?

Fibromiyalji bir kas romatizması hastalığı olduğu, yani sorunun ardında fazla aktif ya da dengeli olmayan bir bağışıklık sistemi olduğu düşünülüyor. Diğer bir teori ise sinirlerin ağrı sinyallerine aşırı tepki göstermesinden kaynaklanan bir sorun olduğu.  Fibromiyalji tanı koyması zor, gizemli bir hastalıktır. Aynı romatizmal hastalıklarda olduğu gibi bir tedavisi yoktur ama doğru bir beslenme modeli kontrol altına alınabilir.  

• Fibromiyaljiyi tetikleyen hastalıklar nelerdir?

Stres ve travmanın sorunu tetiklediği düşünülüyor. Genetik bir yatkınlığın da rol oynayabileceği, kendisini ağrılarla gösteren fibromiyalji sendromu ile bazı yiyeceklerin içindeki tetikleyici moleküller arasında güçlü bir ilişki olduğu ortaya konmuştur.

• Fibromiyalji, başka bir hastalığın belirtisi midir? Psikolojik midir?

Literatüre fibromiyalji sendromu (FMS) olarak geçen bu sorunu teşhis etmek gerçekten çok zor. Hastalığı ortaya koyan bir kan testi, bir parametre olmadığı için diğer tüm olasılıkları eleyip, resmin bütününe bakmak ve hastanın şikâyetlerini bir araya getirerek doğru yorumlamak gerekiyor.  Fibromiyalji hastaları bu şikâyetlerle doktor doktor dolaşır.  Ama hiçbir teşhis, hiçbir tanı konamaz. Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, arkasından kortizonlar verilir. Bu ciddi yan etkileri olan ilaçlar tedavi etmez, problemi sadece kısa süre için baskılar, üstünü örter. Bir süre sonra onlar da işe yaramaz olurlar ve ağrılar geri döner. Teşhis etmenin zor olduğu bu tür hastalıklarda gelen eğilim şudur; “Bir hastalığınız olduğunu gösteren herhangi bir bulguya rastlamadık, bu yüzden de sorununuz psikolojik kaynaklı olmalı”.

• Fibromiyalji başka hastalıklara sebep olur mu? Bu hastalıklar nelerdir?

Doktor doktor dolaşan ve derdine bir türlü çare bulamayan hastalar en sonunda bunalıma, depresyona girerler. Yani problemin ardında yatan faktör psikolojik değildir, ama çaresizlik ve hayat kalitesini olumsuz etkileyen bu sendrom yüzünden hasta en sonunda depresyona girer.

• Fibromiyalji tanısı nasıl konur?

Son yıllarda giderek artan bu hastalığın belli bir testi yok. Tanı koymanın tek yolu önce semptomlarla ilişkilendirilebilecek olası hastalıkları elemek, ardından da semptomları bir araya getirerek teşhis koymaktır. Peki hangi durumlarda akla fibromiyalji gelmeli? Uyku bozukluğu yaşıyorsunuz. Sabahları uyandığınızda sanki uyumamış da dayak yemiş gibi hissediyorsunuz.  Yataktan bitkin, yorgun kalkıyor, güne vücudunuzdaki sertlik ve tutuklukla başlıyor, gün boyunca ağrı çekiyorsunuz. Bu tablo fibromiyalji sendromunu akla getirmeli.  

• Fibromiyaljinin tedavisi nedir? Nasıl tedavi edilir?

Fibromiyaljinin kesin bir tedavisi yok, ama beslenme düzenlenerek hastalık kontrol altına alınabilir, hastanın hayat kalitesi artırılabilir. Hastalıkla ilgili bir teori daha var, fibromiyalji sendromunun bir tür gluten hassasiyeti olduğu yolunda. Hatta bu konuda yapılmış, böyle bir ilişkinin varlığını ortaya koyan pek çok bilimsel çalışma da var. 

• Fibromiyaljiden korunmak için neler yapılmalı?

Doğru beslenmek, işlenmiş yiyeceklerden uzak durmak sizi her türlü hastalıktan koruyan en önemli etkendir. Ama nedeni tam olarak bilinmeyen bir hastalıkta doğal olarak önlem almak çok da mümkün değil. 

• Fibromiyaljide beslenme nasıl olmalıdır? Fibromiyalji hastalarına iyi gelmeyen besin maddeleri

Doğal beslenme, fibromiyaljiyi kontrol altına almakta temel strateji olmalı. İşlenmiş yiyeceklerden, gluten içeren tüm besinlerden uzak durulmalı. Mesela diyet içeceklerde, diyet yiyeceklerde karşımıza çıkan, çayı, kahveyi tatlandırmak için kullanılan suni tatlandırıcıların fibromiyalji semptomlarını tetiklediği yolunda bilimsel bulgular mevcut. Sinir sisteminde NMDA denen ağrı reseptörleri vardır. Aspartam bir eksitotoksindir. Eksitotoksinler, nörotransmitterleri aşırı uyararak sinir hücrelerinin zarar görmesine ya da ölmesine neden olan maddelerdir. Tatlandırıcılar fibromiyalji hastalarının zaten fazla aktif olan ağrı reseptörlerini daha da uyararak semptomların kötüleşmesine neden olur. Aspartam ve benzeri tatlandırıcılardan uzak duran fibromiyalji hastalarının genel olarak daha iyi hissettikleri, ağrılarının hafiflediği yolunda bulgulara sahip bilimsel yayınlar var. Yine işlenmiş yiyeceklerin hemen tümünde karşımıza çıkan, hazır çorbalarda, salata soslarında, bulyonlar, cips ve gofretlerde lezzet artırıcı olarak kullanılan Çin tuzu MSG’nin (Monosodyum glutamat) fibromiyalji semptomlarını tetiklediğini gösteren bilimsel çalışmalar var.

• Gluten intoleransı ile fibromiyalji bağlantısı nedir?

Vücudun kendi dokularına saldırmasına neden olan, vücudu bir savaş alanına çeviren bir süreci tetikleyen gluten hassasiyetinin fibromiyaljinin başlıca nedenlerinden biri olması hiç şaşırtıcı değil. Bana kronik ağrılar, yorgunluk, uyku problemi gibi semptomlarla gelen ve diğer tüm olasılıkları eledikten sonra fibromiyalji teşhisi koyduğum hastalarda ilk yaptığım şey buğday ürünlerini kesmektir. Hepsinde de hayat kalitelerinin kısa sürede arttığını gözlemliyorum.

Diyet & FitnessGlütensiz beslenme nedir?

• Fibromiyalji hastalarına zararlı yiyecekler var mıdır?

İşlenmiş yiyecekler ve gluten dışında fibromiyalji ağrılarını tetikleme ihtimali olan bazı besinler var. Patlıcan, domates, biber, patates gibi patlıcangiller ailesine mensup sebzeler, bazı hastalarda tetikleyici olabilir.  Bu sebzeleri bir süreliğine diyetinizden çıkararak semptomlar arasında bir ilişki olup olmadığını anlayabilirsiniz.

• Doğru Beslenme ile Fibromiyalji iyileşebilir mi?

Fibromiyalji hastalarında tedavinin temeli doğal beslenmedir. İşlenmiş yiyeceklerin içinde bulunan kimyasalların hastalığı nasıl tetiklediğini gördük. Fibromiyalji hastaları her gün, bağırsak geçirgenliğini önleyerek tüm otoimmün hastalıklarla savaşan, paça çorbası ya da kemik suyu çorbası içmeli. Ev yoğurdu, ev sirkesi ve ev turşusu gibi fermente yiyecekler tüketmeli.

İlginizi Çekebilir: Misler Gibi Ev Yapımı Yoğurt Tarifi

Ayrıca fibromiyalji ağrıları çekenler mutlaka egzersiz yapmalı. Pilates ve yoga gibi fonksiyonel egzersizler hastaların hayat kalitesini artırmakta son derece etkilidir.

Diyet & FitnessEsneklikten Çok Daha Fazlası: Pilates

Fibromiyaljiye İyi Gelen Kırmızı Pancar Kürü Tarifi

Kırmızı Pancar Kürü, fibromiyalji semptomları sebebiyle uyku düzeni bozulan kişilerin daha rahat uyumasına ve sabahları yaşanan tutukluk sorunlarına iyi gelecek.

Malzemeler:

1.         Kırmızı pancar, yumruk büyüklüğünde
2.         Taze zencefil, başparmak büyüklüğünde
3.         Karakovan balı, peteğiyle birlikte, 2 parmak büyüklüğünde
4.         Su, 600 cc.

Yapılışı:

Suyu ateşe koyun. Su kaynarken kırmızı pancar ve taze zencefili ince ince dilimleyin. Malzemeleri kaynar suyun içine atın. Ocağın altını kısın. 6 dakika kısık ateşte kaynatın. Ateşten indirdikten sonra, ılınmasını bekleyip içine karakovan balını ekleyin. Karıştırıp soğuyana kadar kapağı kapalı olarak bekletin. Cam bir sürahiye süzün. Yine kapağı kapalı olarak buzdolabına kaldırın.

Kırmızı pancar kürü her gün sabah taze olarak hazırlanmalı ve her yemekten 1 saat sonra günde 3 sefer olacak şekilde gün içinde bitirilmeli.

Bu kür özellikle fibromiyalji hastalarının yaşadığı uyku bozuklukları ve sabah tutukluklarında etkilidir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Bu Yiyecekler Yaşlandırıyor

Kronik Hastalığı Olan 17 Ünlü

Çölyak Hastalığı Nedir? Tedavisi Nasıldır?